شوک عجیب به حقوق بازنشستگان | رقم واقعی افزایش حقوق بازنشستگان

موضوع افزایش حقوق بازنشستگان در لایحه بودجه ۱۴۰۵ به یکی از پرچالش‌ترین مباحث اقتصادی و اجتماعی کشور تبدیل شده است. در حالی که مقامات دولتی از «افزایش بیش از ۳۰ درصدی حقوق بازنشستگان» سخن می‌گویند، بررسی دقیق ارقام نشان می‌دهد آنچه به‌صورت واقعی به دریافتی ماهانه بازنشستگان اضافه می‌شود، فاصله معناداری با این عدد دارد.

بر اساس اظهارات امیر رهبر، فعال صندوق لشکری، افزایش واقعی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۵ در بهترین حالت حدود ۲۰ درصد است و نه ۳۶ درصد؛ چرا که بخش قابل توجهی از رقم اعلامی مربوط به اجرای مرحله‌ای همسان‌سازی است، نه افزایش مستقیم حقوق.

در این گزارش، به‌صورت کامل به بررسی تفاوت افزایش اسمی و افزایش واقعی، سازوکار همسان‌سازی، اثر تورم، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی و چشم‌انداز معیشت بازنشستگان در سال آینده می‌پردازیم.

حقوق بازنشستگان و عدد ۳۶ درصد از کجا آمده است؟

رئیس سازمان برنامه و بودجه در مصاحبه‌ای اعلام کرده است:

«کل منابعی که برای بازنشستگان در بودجه لحاظ کرده‌ایم شامل ۲۰ درصد افزایش حقوق و رقمی برای متناسب‌سازی است که جمع آن به بیش از ۳۰ درصد می‌رسد.»

اما این بیان از نظر کارشناسان نوعی جمع‌زدن دو مفهوم متفاوت است:

• افزایش سنواتی حقوق

• اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان

این دو از نظر اقتصادی و کارکردی یکسان نیستند.

حقوق بازنشستگان و تفاوت افزایش سنواتی با همسان‌سازی

افزایش سنواتی یعنی افزایش پایه حقوق همه بازنشستگان نسبت به سال قبل. این افزایش به‌صورت مستقیم به حقوق ماهانه اضافه می‌شود.

اما همسان‌سازی به‌معنای نزدیک‌کردن حقوق بازنشسته به حقوق شاغل مشابه است و تنها برای کسانی اعمال می‌شود که حقوق‌شان عقب‌تر از شاغل هم‌رده است.

بنابراین:

• همسان‌سازی افزایش عمومی نیست.

• ممکن است برای برخی افراد اثر مالی نداشته باشد.

• مرحله‌ای و تدریجی اجرا می‌شود.

به همین دلیل، همسان‌سازی را نمی‌توان «افزایش حقوق» به معنای واقعی دانست.

حقوق بازنشستگان و محاسبه افزایش واقعی

طبق توضیح امیر رهبر:

با افزایش ۲۰ درصدی سنواتی و اجرای ۳۰ درصدی مرحله‌ای همسان‌سازی، حقوق بازنشسته در بهترین حالت به ۹۰ درصد حقوق شاغل مشابه می‌رسد.

یعنی همسان‌سازی فقط فاصله را پر می‌کند، نه اینکه قدرت خرید جدید ایجاد کند.

نتیجه: افزایش واقعی دریافتی فقط همان ۲۰ درصد سنواتی است.

حقوق بازنشستگان و تورم واقعی

تورم رسمی اعلامی حدود ۴۵ درصد است و برخی برآوردهای مستقل تورم بالاتر از ۵۰ درصد را نشان می‌دهد.

در چنین شرایطی:

اگر حقوق ۲۰ درصد افزایش یابد و تورم ۴۵ درصد باشد، قدرت خرید بازنشسته حدود ۲۵ درصد کاهش می‌یابد.

یعنی حتی با افزایش اسمی حقوق، بازنشسته فقیرتر می‌شود.

حقوق بازنشستگان و پیامدهای اجتماعی

کاهش قدرت خرید بازنشستگان پیامدهای متعددی دارد:

• افزایش فقر سالمندان

• فشار بر خانواده‌ها و فرزندان

• افزایش نارضایتی اجتماعی

• کاهش کیفیت زندگی و سلامت روان

بازنشستگان بخش بزرگی از جامعه را تشکیل می‌دهند و تضعیف معیشت آن‌ها اثرات دومینویی در اقتصاد دارد.

حقوق بازنشستگان و عدالت مزدی

یکی از اهداف همسان‌سازی ایجاد عدالت بین شاغل و بازنشسته است. اما اگر فاصله‌ها فقط تا حدی پر شود و بعد متوقف شود، عدالت پایدار ایجاد نخواهد شد.

همچنین عدالت زمانی معنا دارد که حداقل معیشت تامین شود، نه فقط فاصله نسبی.

حقوق بازنشستگان و نگاه بودجه‌ای دولت

دولت با محدودیت منابع مواجه است و تلاش می‌کند از طریق ترکیب افزایش سنواتی و همسان‌سازی، تصویر بزرگ‌تری از حمایت ارائه دهد.

اما این رویکرد ممکن است به کاهش اعتماد عمومی منجر شود، زیرا فاصله میان واقعیت معیشت و ارقام اعلامی زیاد است.

حقوق بازنشستگان و چشم‌انداز ۱۴۰۵

با فرض تداوم تورم بالا و محدودیت منابع:

• بعید است قدرت خرید بازنشستگان در ۱۴۰۵ بهبود یابد.

• احتمال افزایش نارضایتی وجود دارد.

• فشار بر صندوق‌های بازنشستگی افزایش می‌یابد.

مگر آنکه اصلاحات ساختاری در نظام دستمزد، مالیات، یارانه‌ها و صندوق‌ها انجام شود.

سوالات متداول درباره حقوق بازنشستگان

آیا حقوق بازنشستگان ۳۶ درصد افزایش می‌یابد؟

خیر، افزایش واقعی حدود ۲۰ درصد است.

همسان‌سازی یعنی چه؟

نزدیک‌کردن حقوق بازنشسته به شاغل مشابه، نه افزایش عمومی.

آیا قدرت خرید بهتر می‌شود؟

خیر، با تورم ۴۵ درصدی، قدرت خرید کاهش می‌یابد.

برای پیگیری آخرین اخبار درباره حقوق بازنشستگان، لایحه بودجه ۱۴۰۵ و سیاست‌های معیشتی دولت، صفحه اقتصاد رستا نیوز را دنبال کنید.

منبع : ایلنا ، سازمان برنامه و بودجه ، اظهارات امیر رهبر، فعال صندوق لشکری