خبر فوری : افزایش قیمت بنزین در آبان 1404 | 3 سناریو افزایش قیمت بنزین

در روزی که بازار انرژی در سکوت به‌سر می‌برد، اظهارات یکی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در مورد قیمت بنزین فضای اقتصادی کشور را دگرگون کرد.
فرهاد شهرکی، نایب‌رئیس اول کمیسیون انرژی، اعلام کرده است که دولت به‌دلیل اتمام بودجه واردات سوخت، به‌ویژه بنزین، ناچار است نرخ کارت آزاد جایگاه‌های سوخت برای قیمت بنزین  را تغییر دهد.

او تصریح کرد: «پولی که در بودجه امسال برای واردات حامل‌های انرژی، مخصوصاً بنزین، در نظر گرفته شده بود، تمام شده و دولت اکنون ارزی برای وارد کردن بنزین ندارد.»
به گفته وی، تغییر قیمت بنزین کارت آزاد جایگاه‌ها می‌تواند راهکاری برای صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کاهش نیاز به واردات باشد.

 افزایش قیمت بنزین و پایان بودجه واردات

بر اساس گزارش‌های رسمی، در سال جاری بیش از ۲۷ میلیون لیتر بنزین در روز وارد کشور شده است. دولت این واردات را با تکیه بر منابع ارزی و بودجه‌ای انجام می‌داد که اکنون رو به پایان است.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که «پایان منابع ارزی برای واردات سوخت» به‌طور مستقیم، دولت را در برابر دو انتخاب قرار داده است:
۱. سهمیه‌بندی جدید و کنترل مصرف
۲. افزایش قیمت بنزین در کارت آزاد جایگاه‌ها

این تصمیم نه به‌معنای حذف یارانه‌ها، بلکه به‌منزله‌ی اصلاح تدریجی نظام قیمت‌گذاری سوخت است تا از فشار مضاعف بر بودجه جلوگیری شود.

 کارت آزاد جایگاه چیست؟

کارت آزاد جایگاه، کارت سوختی است که برای استفاده‌ی خودروهایی که بیش از سهمیه ماهانه مصرف می‌کنند، طراحی شده است.
در حال حاضر، قیمت بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و قیمت آزاد ۳۰۰۰ تومان است. اما با سیاست جدید، احتمالاً قیمت در کارت آزاد جایگاه‌ها افزایش می‌یابد تا مصرف‌کنندگان پرمصرف، هزینه واقعی‌تری پرداخت کنند.

در سال‌های گذشته نیز، اصلاح کارت‌های آزاد یکی از راهکارهای دولت برای کنترل قاچاق سوخت و کاهش هزینه‌های ارزی بود.

چرا دولت به سمت افزایش قیمت بنزین می‌رود؟

بر اساس تحلیل کارشناسان حوزه انرژی، سه عامل اصلی دولت را به سمت تصمیم جدید سوق داده است:

1. پایان منابع مالی واردات بنزین: بودجه مصوب برای خرید و واردات سوخت به اتمام رسیده و دولت دیگر امکان تخصیص ارز ندارد.

2. افزایش مصرف داخلی: مصرف بنزین در ایران از مرز ۱۲۵ میلیون لیتر در روز گذشته است؛ رقمی بی‌سابقه که کشور را از صادرکننده به واردکننده تبدیل کرده است.

3. تشدید قاچاق سوخت: اختلاف قیمت داخلی و منطقه‌ای بنزین موجب افزایش قاچاق به کشورهای همسایه شده است.

در چنین شرایطی، افزایش قیمت بنزین در کارت آزاد، اقدامی «اجتناب‌ناپذیر» برای جلوگیری از هدررفت منابع عنوان می‌شود.

 آیا افزایش قیمت بنزین شامل بنزین سهمیه‌ای می‌شود؟

منابع نزدیک به وزارت نفت تأکید کرده‌اند که فعلاً تغییری در نرخ بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومانی اعمال نخواهد شد و هدف از تصمیم جدید، تنها اصلاح نرخ کارت آزاد جایگاه‌هاست.
به عبارت دیگر، مصرف‌کنندگان عادی که از سهمیه ماهانه خود استفاده می‌کنند، تغییری در هزینه پرداختی احساس نخواهند کرد.

اما خودروهای شخصی، تاکسی‌ها و ناوگان حمل‌ونقل که مصرف بالاتری دارند، با افزایش هزینه در بخش آزاد سوخت‌گیری مواجه می‌شوند.

 سه سناریو محتمل در اجرای طرح جدید قیمت بنزین

با بررسی روند تصمیم‌گیری‌های قبلی دولت در حوزه انرژی، سه سناریو اصلی برای اجرای این طرح مطرح است:

1. افزایش تدریجی نرخ کارت آزاد: افزایش از ۳۰۰۰ تومان به محدوده ۵۰۰۰ تا ۷۵۰۰ تومان طی چند ماه.

2. تعریف نرخ سوم بنزین: وضع قیمت جدید برای خودروهایی که مصرف بالای ماهانه دارند.

3. افزایش پلکانی و منطقه‌ای: تعیین نرخ متفاوت برای کلان‌شهرها و مناطق مرزی به‌منظور کاهش قاچاق سوخت.

در هر سه حالت، هدف نهایی کاهش فشار بر منابع ارزی و جلوگیری از واردات بیشتر سوخت است.

 واکنش مجلس و کارشناسان به افزایش قیمت بنزین

برخی نمایندگان مجلس از این تصمیم حمایت کرده‌اند و آن را «گامی در جهت واقع‌بینی اقتصادی» توصیف کرده‌اند.
اما در مقابل، منتقدان هشدار داده‌اند که افزایش قیمت بنزین بدون آماده‌سازی اجتماعی ممکن است به فشار معیشتی بر اقشار متوسط و کم‌درآمد منجر شود.

یک کارشناس اقتصاد انرژی گفته است:«اگر قرار است قیمت بنزین افزایش یابد، باید بسته‌های جبرانی و یارانه‌ای همزمان اجرا شود تا مردم احساس بی‌عدالتی نکنند.»

 تأثیر افزایش قیمت بنزین بر بازار و تورم

افزایش قیمت بنزین در کارت آزاد هرچند محدود به بخشی از مصرف‌کنندگان است، اما به‌طور غیرمستقیم می‌تواند هزینه حمل‌ونقل عمومی و بهای کالاها را افزایش دهد.
بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که هر ۱۰ درصد افزایش قیمت سوخت، حدود ۱ تا ۲ درصد بر شاخص کل تورم تأثیر دارد.
از این رو، کنترل همزمان قیمت سایر حامل‌ها و نظارت بر بازار ضروری است تا اثر روانی افزایش نرخ بنزین محدود بماند.

تجربه‌های قبلی افزایش قیمت بنزین

ایران در دو دهه گذشته چندین بار سیاست اصلاح قیمت بنزین را تجربه کرده است؛ از افزایش ناگهانی سال ۱۳۸۶ تا تغییر سهمیه در آبان ۱۳۹۸.
هر بار، تأخیر در اطلاع‌رسانی شفاف باعث بروز شوک روانی در جامعه شده است.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند این‌بار دولت با اطلاع‌رسانی مرحله‌ای، توضیح فنی و همراهی رسانه‌ها از بروز تنش اجتماعی جلوگیری کند.

 نقش کارت سوخت در مدیریت مصرف

کارشناسان انرژی معتقدند که کارت سوخت در سال‌های اخیر یکی از مؤثرترین ابزارهای کنترل مصرف بوده است.
افزایش قیمت در کارت آزاد، در واقع به معنی بازگشت به همان منطق مدیریت مصرف از مسیر اقتصادی است.
دولت با حفظ سهمیه بنزین یارانه‌ای و افزایش نرخ کارت آزاد، می‌خواهد هم عدالت اجتماعی را رعایت کند و هم از فشار بر بودجه بکاهد.

 پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. آیا افزایش قیمت بنزین رسمی است؟
فعلاً رسمی نشده، اما با اظهارات نمایندگان مجلس، احتمال اجرای آن بسیار بالاست.

۲. آیا مردم باید نگران افزایش قیمت سهمیه‌ای باشند؟
خیر، نرخ بنزین یارانه‌ای تغییر نمی‌کند؛ افزایش فقط برای کارت آزاد است.

۳. هدف از این طرح چیست؟
کاهش مصرف سوخت، جلوگیری از قاچاق و مدیریت بودجه ارزی دولت.

۴. چه زمانی اجرا می‌شود؟
طبق پیش‌بینی‌ها، تغییر نرخ کارت آزاد ممکن است در آذر یا دی‌ماه امسال اجرایی شود.

۵. آیا دولت برنامه جبرانی دارد؟
گفته می‌شود بسته‌های حمایتی برای اقشار کم‌درآمد در دست بررسی است.

 تحلیل نهایی: عبور از یارانه پنهان به واقعیت اقتصادی

تصمیم برای افزایش قیمت بنزین، بیش از آنکه اقدامی سیاسی باشد، پاسخی اقتصادی به بحران منابع است.
یارانه‌های پنهان انرژی سالانه بیش از ۸۰ میلیارد دلار بر بودجه کشور فشار می‌آورند؛ عددی معادل کل هزینه عمرانی کشور.
افزایش تدریجی نرخ کارت آزاد می‌تواند نخستین گام در اصلاح ساختار مصرف سوخت باشد، به شرط آن‌که با شفافیت و حمایت اجتماعی همراه شود.

 کال‌تو‌اکشن

 برای اطلاع از آخرین تصمیم دولت درباره افزایش قیمت بنزین، تغییر سهمیه‌ها و بسته‌های حمایتی، بخش «اقتصاد انرژی» در سایت خود را دنبال کنید. اطلاع‌رسانی دقیق، شرط آرامش روانی بازار است. نظرات خود را درباره این خبر در ادامه بخوانید.