بازبینی شش‌ماهه دهک بندی خانوارها | خطر حذف یارانه در کمین کدام دهک است؟

دهک بندی خانوار | دهک‌بندی خانوارها همواره یکی از موضوعات حساس در اقتصاد ایران بوده است. با توجه به حجم بالای یارانه‌های پنهان و آشکار در کشور، دولت‌ها تلاش کرده‌اند این منابع را هدفمندتر توزیع کنند. شهریور ۱۴۰۴ یکی از نقاط عطف در این روند است؛ چراکه طبق برنامه، بازبینی دوره‌ای دهک‌بندی خانوارها انجام می‌شود و احتمال حذف یا جابجایی برخی خانوارها از فهرست یارانه‌بگیران وجود دارد.

دهک‌بندی یارانه‌ها چگونه انجام می‌شود؟

دهک‌بندی بر اساس داده‌های پایگاه رفاه ایرانیان صورت می‌گیرد. شاخص‌های اصلی عبارت‌اند از:

• درآمد ماهیانه خانوار (پس از کسر هزینه اجاره مسکن)

• دارایی‌های ثبت‌شده شامل ملک، خودرو، سهام، حساب‌های بانکی

• حمایت‌های دریافتی مانند بیمه‌های اجتماعی یا نهادهای حمایتی

• هزینه‌های واقعی زندگی مثل قبوض انرژی، سفرهای خارجی و خریدهای بزرگ

مبنای قانونی تغییر دهک‌بندی

طبق بند (پ) تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت موظف است یارانه دهک‌های بالای درآمدی (۸، ۹ و ۱۰) را حذف و منابع آن را برای بسته‌های حمایتی و افزایش کالابرگ دهک‌های پایین اختصاص دهد.

در همین راستا:

• یارانه دهک‌های ۱ تا ۳: هر نفر ۴۰۰ هزار تومان

• یارانه دهک‌های ۴ تا ۹: هر نفر ۳۰۰ هزار تومان

• دهک دهم: مشمول یارانه نیست

وضعیت یارانه نقدی در مرداد ۱۴۰۴

• کل یارانه‌بگیران: ۷۷ میلیون نفر

• یارانه‌بگیران دهک‌های ۴ تا ۹ در تیرماه: ۴۹ میلیون و ۶۴۲ هزار نفر

• یارانه‌بگیران دهک‌های ۴ تا ۹ در مردادماه: ۴۶ میلیون و ۵۷۶ هزار نفر

نتیجه: حذف حدود ۳ میلیون و ۶۶ هزار نفر از یارانه نقدی در مردادماه.

تغییر دهک‌ها در شهریور ۱۴۰۴

با توجه به بازبینی شش‌ماهه، پیش‌بینی می‌شود:

• بخشی از خانوارهای دهک‌های هشتم و نهم نیز به دهک دهم منتقل شده و یارانه آنها قطع شود.

• یارانه آزادشده به شکل کالابرگ ۵۰۰ هزار تومانی یا افزایش مستمری بهزیستی و کمیته امداد تخصیص یابد.

منابع مالی حذف یارانه ثروتمندان

طبق اعلام دولت، در سال ۱۴۰۴:

• ۴۰ هزار میلیارد تومان از محل حذف یارانه دهک‌های پردرآمد آزاد می‌شود.

• این منابع صرف حمایت از خانوارهای فقیر، تحت پوشش نهادهای حمایتی و دهک‌های پایین خواهد شد.

کالابرگ الکترونیکی؛ ابزار جدید دولت

در ۴ مرحله اخیر، دولت حدود ۲۷ هزار میلیارد تومان برای اجرای کالابرگ هزینه کرده است.

• هر فرد دهک‌های اول تا سوم: ۵۰۰ هزار تومان کالابرگ

• این طرح قرار است جایگزین بخشی از یارانه نقدی در آینده شود.

چالش‌های دهک‌بندی

1. خطای آماری و داده‌ای: برخی خانوارها با وجود درآمد کم، به دلیل داشتن خودرو یا حساب بانکی، به اشتباه در دهک بالا قرار گرفته‌اند.

2. ابهام در درآمدهای غیررسمی: مشاغل آزاد و کسب‌وکارهای کوچک اغلب درآمدشان شفاف نیست.

3. اعتراضات مردمی: بسیاری از افراد نسبت به حذف یارانه اعتراض ثبت کرده‌اند که بررسی آنها زمان‌بر است.

چه کسانی در اولویت حذف قرار دارند؟

طبق اظهارات مسئولان:

• خانوارهایی با درآمد بیش از ۱۰ میلیون تومان پس از کسر اجاره‌بها.

• افرادی با دارایی‌های ملکی و خودرویی لوکس.

• کسانی که تراکنش‌های مالی بالایی دارند یا سفرهای خارجی متعدد ثبت شده است.

مقایسه یارانه نقدی و کالابرگ

پیش‌بینی آینده یارانه‌ها

• تا پایان سال ۱۴۰۴، یارانه نقدی تمامی دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ حذف خواهد شد.

• احتمال افزایش کالابرگ دهک‌های پایین وجود دارد.

• دولت قصد دارد منابع یارانه‌ای را به صورت هدفمندتر به اقشار کم‌درآمد تخصیص دهد.

جمع‌بندی

شهریور ۱۴۰۴ ماه سرنوشت‌سازی برای یارانه‌هاست. بازبینی شش‌ماهه دهک‌بندی می‌تواند منجر به حذف یارانه هزاران خانوار پردرآمد شود. از سوی دیگر، دهک‌های پایین امیدوارند با اجرای سیاست‌های جدید، سهم بیشتری از حمایت‌های نقدی و کالابرگ دریافت کنند.

کلید ماجرا شفافیت در داده‌ها و عدالت در اجرای قانون است؛ چیزی که مردم انتظار دارند دولت در عمل به آن پایبند باشد.

منبع: خبرآنلاین – ایسنا – اظهارات مسئولان سازمان هدفمندی یارانه‌ها