بازگشت خودکار یارانه نقدی و کالابرگ بعد از ۱۵ سال | چه کسانی مشمول شدند؟
بازگشت یارانه نقدی به برخی خانوارها بعد از ۱۵ سال بدون ثبت اعتراض؛ جزئیات دهک‌بندی جدید، قانون بودجه ۱۴۰۴ و چشم‌انداز حذف یارانه دهک‌های هشتم و نهم.
خبر بازگشت یارانه نقدی به برخی خانوارهایی که سال‌ها قبل از فهرست مشمولان حذف شده بودند، در روزهای اخیر سر و صدای زیادی ایجاد کرده است. آنچه این خبر را جالب‌تر می‌کند، بازگشت خودکار یارانه بدون ثبت اعتراض یا درخواست از سوی خانوارهاست.
بر اساس گزارش‌های منتشرشده از رسانه‌هایی چون جهان صنعت نیوز و اقتصاد آنلاین، اصلاحات جدید در دهک‌بندی خانوارها سبب شده تا برخی از حذف‌شدگان دوباره در گروه‌های مشمول دریافت یارانه و کالابرگ قرار گیرند.
این اتفاق پس از اجرای بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۴۰۴ رخ داده است؛ بندی که دولت را موظف به حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی کرده و در مقابل، بازتوزیع منابع به نفع دهک‌های ضعیف‌تر را در دستور کار قرار داده است.
دهک‌بندی جدید و بازگشت یارانه برخی خانوارها
یارانه‌هایی که سال‌ها قبل حذف شده بودند
طبق گزارش‌ها، یارانه یک خانوار که از سال ۱۳۸۹ قطع شده بود، طی سه ماه گذشته دوباره به حساب‌شان واریز شده است. نکته جالب اینجاست که این خانوار هیچ اعتراضی در سامانه حمایت یا سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها ثبت نکرده بود.
به نظر می‌رسد اصلاحات دهک‌بندی جدید این خانوار را در دهک هفتم قرار داده است. بنابراین به‌طور خودکار دوباره مشمول دریافت یارانه و کالابرگ شده‌اند.
چرا دهک‌بندی تغییر کرد؟
دهک‌بندی خانوارها بر اساس داده‌های سامانه حمایت صورت می‌گیرد. معیار اصلی برای شناسایی دهک‌ها شامل درآمد ماهانه پس از کسر هزینه اجاره مسکن است. در اصلاحات اخیر، بازبینی اطلاعات باعث شد برخی خانوارها از دهک‌های بالاتر به دهک‌های متوسط یا پایین‌تر منتقل شوند.
قانون بودجه ۱۴۰۴ و تکلیف دولت
حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی
بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه ۱۴۰۴ صراحت دارد که دولت باید یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی را حذف کرده و منابع حاصل از آن را به دهک‌های ضعیف‌تر اختصاص دهد.
بر همین اساس، در مردادماه امسال یارانه حدود یک میلیون خانوار از دهک دهم که درآمد ماهانه آن‌ها بیش از ۱۰ میلیون تومان (پس از کسر اجاره مسکن) بود، قطع شد.
ادامه مسیر حذف یارانه‌ها
تا پایان مرداد ۱۴۰۴، مجموعاً سه میلیون نفر از خانوارهای دهک دهم از فهرست یارانه‌بگیران کنار گذاشته شدند. مقامات رسمی تأکید کرده‌اند که حذف یارانه دهک‌های هشتم و نهم نیز در دستور کار قرار دارد. برآوردها نشان می‌دهد که در مجموع حدود ۱۸ میلیون نفر از یارانه نقدی محروم خواهند شد.
معیارهای شناسایی دهک‌ها
استفاده از داده‌های قدیمی سامانه حمایت
یکی از نکات مهم و محل انتقاد این است که مبنای تصمیم‌گیری برای حذف یا بازگشت یارانه‌ها، داده‌های مربوط به سه ماهه نخست سال ۱۴۰۳ بوده است. به همین دلیل برخی کارشناسان معتقدند معیارها به‌روز نبوده و نیاز به بازنگری جدی دارد.
ملاک اصلی: درآمد ماهانه پس از اجاره
در بررسی دهک‌ها، مهم‌ترین شاخص درآمد خانوار پس از کسر هزینه اجاره مسکن است. این شاخص در بسیاری از موارد تعیین می‌کند که خانوار در دهک دهم باقی می‌ماند یا به دهک‌های پایین‌تر منتقل می‌شود.
بازگشت خودکار یارانه چه پیامی دارد؟
بازگشت یارانه به خانوارهایی که بیش از ۱۵ سال یارانه دریافت نکرده بودند، نشان می‌دهد که:
-
دهک‌بندی به‌صورت پویا و با تغییر شرایط اقتصادی خانوارها قابل بازبینی است.
-
حتی بدون ثبت اعتراض، امکان بازگشت به فهرست مشمولان وجود دارد.
-
سیاست‌های حمایتی دولت در قانون بودجه ۱۴۰۴ با تمرکز بر دهک‌های متوسط و ضعیف دنبال می‌شود.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی
آثار مثبت
-
افزایش اعتماد عمومی به عدالت در توزیع یارانه‌ها
-
تقویت توان مالی خانوارهای متوسط و ضعیف
-
جلوگیری از فقر مطلق با بازتوزیع منابع
چالش‌ها
-
استفاده از داده‌های قدیمی باعث خطا در دهک‌بندی می‌شود.
-
احتمال بی‌اعتمادی خانوارهای حذف‌شده در صورت نبود شفافیت وجود دارد.
-
بار مالی بازگشت یارانه برای دولت ممکن است فشار مضاعفی بر بودجه وارد کند.
چشم‌انداز آینده: حذف دهک‌های هشتم و نهم
با تکمیل حذف دهک دهم، گام بعدی اجرای قانون بودجه، حذف یارانه دهک‌های هشتم و نهم خواهد بود. اگر این روند اجرایی شود، حدود ۱۵ میلیون نفر دیگر از فهرست یارانه‌بگیران خارج خواهند شد.
این اقدام اگرچه در راستای هدفمندی و تمرکز بر دهک‌های پایین انجام می‌شود، اما بدون به‌روزرسانی پایگاه اطلاعاتی و شفافیت در معیارها می‌تواند تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای داشته باشد.
واکنش رسانه‌ها و کارشناسان
رسانه‌ها چه می‌گویند؟
-
جهان صنعت نیوز: «بازگشت یارانه پس از ۱۵ سال نشانه اصلاحات دهک‌بندی است.»
-
اقتصاد آنلاین: «دهک‌بندی جدید یارانه‌ها برخی خانوارها را دوباره مشمول کرد.»
-
تسنیم: «دولت طبق قانون بودجه موظف به حذف سه دهک بالای درآمدی است.»
نظر کارشناسان
کارشناسان اقتصادی معتقدند:
-
استفاده از داده‌های قدیمی می‌تواند باعث خطا شود.
-
بازگشت خودکار یارانه نشان می‌دهد سیستم دهک‌بندی نیازمند انعطاف و بازبینی مداوم است.
-
اجرای شفاف این سیاست می‌تواند اعتماد عمومی را افزایش دهد.
جمع‌بندی
بازگشت یارانه نقدی به خانوارهایی که بیش از ۱۵ سال از فهرست مشمولان کنار گذاشته شده بودند، یکی از غافلگیرکننده‌ترین خبرهای اقتصادی سال ۱۴۰۴ است. این اتفاق نه‌تنها نشان‌دهنده تغییر در دهک‌بندی و سیاست‌های حمایتی دولت است، بلکه چشم‌انداز جدیدی از اجرای قانون بودجه و هدفمندی یارانه‌ها را ترسیم می‌کند.
اگرچه اجرای این سیاست می‌تواند به نفع خانوارهای ضعیف‌تر باشد، اما موفقیت آن منوط به به‌روزرسانی دقیق اطلاعات، شفافیت در معیارها و عدالت در توزیع منابع است.
منابع خبری
-
جهان صنعت نیوز
-
اقتصاد آنلاین
-
خبرگزاری تسنیم
ارسال نظر