علت کمبود دارو در کشور چیست | کودکان با بیماری خاص در شرایط وخیم کمبود دارو

حذف ارز دولتی و شروع طرح دارویار از تغییر و تحولاتی بود که تقریباً هم‌زمان باهم از تیرماه امسال آغاز و پیامدهایی چون افزایش هزینه‌های تولید، کاهش تولید شرکت‌های داروسازی و کمبودهای دارویی را به دنبال خود داشته و اکنون در یک ماه اخیر، کمبودهای دارویی شدیدتر و به حوزه سرم، آنتی‌بیوتیک و شربت‌هایی همچون دیفن هیدرامین، تایفون و برون کلد و داروهای کودکان رسیده است، موضوعی که به گفته مسئولان، ریشه اصلی آن به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مربوط می‌شود.

واقعیت آن است کمبودهای دارویی در حالی مشکلات فراوانی را برای مردم در این فصل از سال به وجود آورده که بازرس کل «امور تعاون، کار و رفاه اجتماعی» سازمان بازرسی کل کشور در مصاحبه‌ای با اشاره به بازدید خود از برخی شرکت‌های پخش دارو و همچنین شرکت‌های «مواد اولیه ساز» در پی بررسی کمبود اقلام دارویی، گفته است که بررسی‌های میدانی حاکی از این است که ماده اولیه انواع آنتی‌بیوتیک در انبارهای شرکت‌های تأمین‌کننده به‌طور کامل فراهم است.

اما اینکه چرا باوجود فراهم بودن مواد اولیه، شرکت‌ها از تولید سرباز می‌زنند به «حذف ارز ترجیحی و عدم همسان‌سازی قیمت‌های جدید با افزایش ناشی از تغییر نرخ ارز جهت تهیه مواد اولیه» و نیز «افزایش هزینه‌های مرتبط با تولید محصولات دارویی» بازمی‌گردد. به‌طوری‌که با این شرایط تولیدکنندگان دارو به دلیل کمبود نقدینگی از میزان تولیدات خود کاسته و حتی مشکل با واردات حجم گسترده داروها برطرف نشد.

عواملی دیگر، چون مشکلات اقتصادی بین‌المللی تأثیر بر قیمت جهانی دارو تأخیر در قیمت‌گذاری دارو، عدم پذیرش قیمت توسط شرکت‌ها، نبود پروانه ثبتی در مورد برخی اقلام وارداتی، عدم ترخیص به‌موقع مواد اولیه داروهای تحت کنترل افزایش قیمت مواد اولیه، خواب مواد اولیه در گمرکات و عدم توجه به هشدارهای سندیکاهای دارویی از دیگر دلایل برای کمبود دارو مطرح می‌شود. به نظر می‌رسد متضرر نهایی این شرایط مردمی باشند که علاوه بر تقبل هزینه‌های بالا، زمان زیادی را هم برای یافتن داروی مورد نیاز خود اختصاص دهند.

تأثیر طرح دارویار بر شرایط بحرانی دارو

اما یکی از متهمان ایجاد این شرایط برای بازار اقلام دارویی اجرای طرح دارویار مطرح می‌شود. از طرح‌های اجتماعی دولت سیزدهم و قرار بود یاری دهنده مردم برای تأمین داروهایشان باشد، اما اکنون به چالش‌هایی مانند کمبودهای دارویی، عدم تمایل شرکت‌های داروسازی به تولید دارو و همراهی نکردن بیمه‌ها انجامیده است آن‌هم در این روزهایی که با موج فراگیر بیماری مانند آنفلوانزا روبه‌رو شده‌ایم و بیش از دیگر زمان‌ها مردم به دارو نیاز دارند.

درواقع همراهی نکردن سایر دستگاه‌ها ازجمله بیمه‌ها با طرح دارویار باعث شد که در این شرایط بحرانی شرکت‌های دارویی تولید آنتی‌بیوتیک و سرم را کاهش دهند. ازیک‌طرف نبود ارز دولتی و ازسویی تأخیر پرداخت‌های تأمین اجتماعی به داروخانه‌ها دست‌به‌دست هم داده و طرح مذکور را به نتیجه موردنظر نرسانید.

علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران درباره این طرح، معتقد است طرح دارویار با دو هدف اصلی پیش‌گیری از افزایش قیمت دارو و برطرف کردن کمبود دارو مطرح شد که تا این لحظه به این هدف رسیده است، زیرا این روزها دارو با قیمت شهریور سال ۱۴۰۰ در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد اما باید یادآور شد که قیمت برخی اقلام دارویی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها افزایش یافته است که بار این افزایش قیمت روی دوش بیمه‌هاست، چراکه پرداختی از جیب مردم افزایش پیدا نکرده است. اگرچه به نظر نمی‌رسد پایدار باشد، چون این داروخانه‌ها هستند که جور چنین طرحی را می‌کشند.

وی توضیح می‌دهد: حدود سه ماه از اجرای طرح دارویار می‌گذرد و در این مدت داروخانه‌ها طلب خود را از بیمه‌ها نگرفته‌اند. که این شرایط سبب شده که بسیاری از داروخانه اعتبار لازم را برای خرید دارو نداشته باشند، زیرا قیمت دارو افزایش پیدا کرده است و کم نیستند شرکت‌هایی که اقلام دارویی را فقط به‌صورت نقدی در اختیار داروخانه‌ها می‌گذارند.

نایب رئیس انجمن داروسازان ایران تأکید می‌کند: اما دارویار در دومین هدف اصلی‌اش موفق نبوده است، چراکه نه‌فقط کمبودهای دارویی برطرف نشده، بلکه پس از اجرای طرح، کمبود دارو بیشتر نیز شده است.

بنابراین می‌توان گفت فهرست کمبودهای دارویی کشور بیشتر شده است و طرح دارویار نتوانسته به این هدف خود دست پیدا کند. چرا که در این روزها بسیاری از مراکز درمانی و داروخانه‌ها با مشکل تأمین و عرضه دارو روبه‌رو شده‌اند.

بیماران خاص در مضیقه جدی قرار دارند

محمدحسن آصفری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص تذکر به وزیر بهداشت درباره کمبود دارو اظهار می‌کند: یکی از مشکلات کنونی حوزه بهداشت و درمان، کمبود برخی از داروها برای بیماران خاص است که به دلیل گرانی برخی از داروها یا تأمین نشدن مکمل‌های ساخت برخی از داروها در کشور، بیماران را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است.

وی ضمن درخواست رسیدگی وزارت بهداشت به مشکل کمبود و گرانی برخی از داروها در کشور می‌گوید: این کمبود و گرانی بیماران به ویژه بیماران خاص را دچار مشکلاتی کرده است، داروهای برخی از بیماران خاص به دلیل تحریم دارو تأمین نشده است یا با قیمت بالاتر از قبل به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.

نایب رئیس کمسیون امور داخلی کشور مجلس شورای اسلامی پیگیری وزارت بهداشت برای حل مشکلات بیماران در حوزه تأمین دارو را ضروری می‌داند و می‌گوید: بسیاری از بیماران خاص با مشکلات جدی جسمی و حتی معلولیت دست و پنجه نرم می‌کنند و اکنون دارو به مقدار و قیمت کافی در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد.

به‌زودی مشکل کمبود دارو رفع می‌شود

اما مسئولان و فعالان استانی در رابطه با دلایل کمبود دارو و تأثیر طرح دارو یار براین شرایط چه می‌گویند؟

حجت الاسلام محمدتقی نقدعلی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص کمبود دارو اظهار می‌کند: همانگونه که رئیس جمهور نیز به این موضوع واکنش نشان داد، نزدیک به ۴۰ روز است که نمایندگان مجلس به شکل خاص پیگیر کمبود دارو هستند البته پیش از آن نیز به شکل جدی به دنبال رفع مشکلات تأمین دارو بودیم.

وی با اشاره به تذکر نمایندگان به وزیر بهداشت و معاونان وی برای رفع این کمبود اضافه می‌کند: نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که به ویژه در زمینه تأمین داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک با وجود مواد اولیه پیش‌بینی لازم انجام نشده و محصولات مورد نیاز تولید نشده است.

نماینده مردم خمینی شهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به جلسه چند روز قبل کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با حضور وزیر گفت: در آنجا تذکرات و تأکیدات لازم مطرح شد که مسئولان باید موضوع کمبود دارو را پیش بینی کنند که گاهی اوقات حتی به اقلام بسیار پیش پا افتاده مانند شربت اکسپکتورانت و قرص استامینوفن نیز با کمبود روبه‌رو می‌کند.

وی از قول مسئولان وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت مجلس برای پیگیری این موضوع خبر داد و خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه دارو با سلامت مردم سر و کار دارد نباید مسئله به تعویق بیفتد یا با اهمال و تأخیر روبه‌رو شود بلکه باید به سرعت این مشکل برطرف شود.

پیش‌ازاین معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به مهم‌ترین هدف طرح دارویار گفته بود قرار بوده طرح مذکور موجب کاهش قاچاق داروهای تولید داخل و کمک به تولیدکنندگان دارو و درمجموع رونق تولید داروی داخلی شود زیرا قبل از اجرای این طرح ۳۰ درصد از داروهای تولید داخل، قاچاق معکوس می‌شد که با اجرای طرح دارویار، این میزان رو به کاهش رفت.

محمود اعتباری، معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درخصوص کمبود دارو در داروخانه‌ها، اظهار می‌کند: با توجه به عرضه نشدن داروهای بیماران خاص، آن‌ها امکان تأمین داروهای خود را در داروخانه‌های عمومی ندارند.

وی با اشاره به اینکه با کمبود اقلام دارویی مواجه نیستیم و تنها داروهای بیماران خاص با کمبود مواجه است، ادامه می‌دهد: تنها موضوعی که وجود دارد این است که بعضی از شرکت‌های بیمه در پرداخت هزینه دارو تعهد نداشته و این موجب می‌شود، تعدادی از داروخانه‌ها، داروهای طرف قرارداد آن شرکت بیمه را عرضه نکنند.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: البته کمبود دارو قابل انکار نیست، در شرایط فعلی کمبود دارو در کشور و استان وجود دارد، این در حالی است که تولید آنتی‌بیوتیک با نهایت ظرفیت در حال انجام است و به زودی مشکل کمبود دارو رفع می‌شود.

اعتباری درخصوص افزایش قیمت دارو، خاطرنشان می‌کند: تغییر سیاست‌های دولت و حذف ارز دولتی موجب گرانی دارو شد، اما این افزایش قیمت به عهده بیمه طرف قرارداد پرداخت‌کننده خواهد بود.

کمبود دارو شایسته ایران نیست

حمیدرضا شایق که یکی از داروخانه‌داران شهر است نیز با تائید کمبود دارو به ایمنا می‌گوید: کمبود دارو از مشکلاتی است که کم‌وبیش برای اقلامی در زمان‌هایی خاص به وجود می‌آید و نگرانی بیماران را فراهم می‌کند، اگرچه پس از مدتی رفع شده است.

وی اضافه می‌کند: اما در رابطه با داروهای آنتی‌بیوتیک، در یکی دو سال گذشته به دلیل رعایت پروتکل‌ها، آنفلوانزا با شدت امسال خود را نشان نداد و خوشبختانه کمبودی هم در عرضه دارو نداشتیم. درصورتی‌که امسال با کاهش مراقبت‌ها بیماری فصلی بیشتر و تقاضا برای این داروها افزایش داشته است.

این فعال خاطرنشان می‌کند: در این شرایط بحرانی با کاهش تولید دارو و تأثیرات گرانی ارز و اجرای طرح دارو یار بر شرایط دارویی همراه شده‌ایم و نتیجه وضعیتی است که امروز گرفتار آن هستیم.

شایق تصریح می‌کند: با موجودی فعلی، امکان پاسخ‌گویی به بیماران وجود ندارد لازم است دولت پای به میان گذارد و داروی بیشتری وارد کند. با وجودآنکه گفته می‌شود میزان زیادی از هند وارد شده ولی هنوز هم کفاف این جمعیت را نمی‌دهد.

وی خاطرنشان می‌کند: همچنین باید شرایط مناسب برای شرکت‌های دارویی فراهم شود تا با تولیدات بیشتر و باکیفیت‌تر، کمبود را پوشش دهند، از طرفی هم مشکلات طرح دارو یار، برای داروخانه‌ها در مواجه با شرکت‌های بیمه‌های رفع گردد.

واسطه‌های بخش توزیع، عامل اصلی به هم ریختگی بازار هستند

عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درخصوص چرایی کمبود دارو در بازار اظهار می‌کند: مشکل ما در حوزه اقتصاد عمدتاً در بخش توزیع است، واسطه‌های بخش توزیع، عامل اصلی به هم ریختگی بازار هستند.

وی با بیان اینکه بازی کردن با کالایی که حکم نوش دارو دارد، بازی با جان مردم است، می‌گوید: در تهیه و تأمین مواد اولیه مشکلی وجود ندارد و به مقدار کافی خریداری و وارد کشور شده است اما کمبود کنونی دارو به دلیل حلقه توزیع است.