تغییر بزرگ در پرداخت یارانه بنزین | بنزین کی گران می شود؟

کمیسیون انرژی مجلس با طرح جدید دولت برای تغییر شیوه سهمیه‌بندی بنزین مخالفت کرد. این در حالی است که دو هفته قبل معاونت اقتصادی رئیس جمهور دستور اجرای آزمایشی این طرح در کیش و قشم را صادر کرده بود. اما آیا تخصیص بنزین به افراد به جای خودرو منتفی است؟

دو هفته قبل نامه محرمانه‌ای منتشر شد که در آن معاونت اقتصادی دولت از تغییر شیوه سهمیه‌بندی بنزین خبر داده بود. طرحی که بر اساس آن قرار بود سهمیه ۶۰ لیتری بنزین خودروها حذف شود و این سهمیه به جای خودرو به افراد تعلق بگیرد.

از سخنگوی دولت گرفته تا مقامات وزارت نفت توضیحاتی درباره این طرح اعلام کردند. اینکه قرار است به هر کد ملی ۱۵ تا ۲۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی تعلق بگیرد. البته قرار بود که در این طرح به افراد بنزین داده نشود، بلکه قرار بود معادل ریالی آن به حساب سرپرستان خانوار واریز شود.

با این حساب خانوارهای دارای خودرو، از یارانه بنزین برای خرید بنزین استفاده می‌کردند و خانوارهای بدون خودرو می‌توانستند این یارانه را به شکل دیگری هزینه کنند.

مخالفت مجلس با تغییر سهمیه‌بندی بنزین

اگرچه انتقادات زیادی به این طرح وارد بود اما به نظر می‌رسید دولت مصر به اجرای این طرح است. اما حالا سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس از مخالفت این کمیسیون با طرح جدید بازتوزیع بنزین خبر داده است. اما دلیل مخالفت مجلس با طرح بازتوزیع یارانه بنزین چیست؟

به نظر می‌رسد که مهم‌ترین دلیل مخالفت نمایندگان با این طرح، زمان نامناسب اجرای آن است. مصطفی نخعی در گفتگو با ایسنا اعلام کرده که « گفته با توجه به التهاباتی که در حوزه اقتصاد کشور وجود دارد، اکثریت اعضای کمیسیون انرژی زمان اجرای طرح بازتوزیع یارانه بنزین را مناسب نمی‌دانند و معتقدند این طرح باید با همفکری فراقوه‌ای بررسی شود.» به خصوص که در همین زمان بحث حذف رز ۴۲۰۰ تومانی هم مطرح است.

شکل‌گیری قاچاق گسترده سوخت در مرزها، ایجاد تورم ناشی از پرداخت این یارانه‌ها و ایجاد بازار سیاه برای خرید و فروش بنزین از دیگر اشکالاتی است که این نماینده عنوان کرده است.

در جلسه کمیسیون انرژی مجلس چه گذشت؟

به گفته سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، امروز وزیر نفت به این کمیسیون رفته تا درباره تغییر سهمیه‌بندی بنزین و شیوه بازتوزیع یارانه بنزین توضیحاتی ارائه کند.

آن هم درباره طرحی که گویا نه مجلس اطلاعات دقیقی از آن دارد و نه خود وزیر نفت! چون وزیر نفت در این جلسه تاکید کرده که در این طرح، برای هر فرد ایرانی یک سهمیه ۱۵ یا ۲۰ لیتری تخصیص داده می‌شود. اما هنوز مشخص نیست که میزان سهمیه انرژی هر فرد چقدر است.

از طرف دیگر، قرار بود که طرح بازتوزیع بنزین به صورت آزمایشی در کیش و قشم اجرا شود. اما سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفته «نماینده این منطقه اعلام کرد که این دو جزیره آمادگی لازم برای اجرای چنین طرح هایی را ندارد و باید تجدیدنظر شود.»

اما مشخص نیست که در حالی که معاونت اقتصادی دستور اجرای این طرح را صادر کرده، آیا مخالفت کمیسیون انرژی مجلس می‌تواند اجرای این طرح را متوقف کند یا نه.

گویا درخواست کمیسیون انرژی مجلس هم بررسی و ارزیابی بیشتر این طرح بوده و گویا جواد اوجی هم گفته قرار بوده این طرح به صورت پایلوت در مناطق اعلام شده اجرایی شود و معلوم نیست به طور قطع در کل کشور اجرایی شود.

مساله منتفی شدن تغییر شیوه سهمیه‌بندی بنزین در حالی مطرح می‌شود که قرار بود هر فرد به جای سهمیه بنزین خود، ۲۲ تا ۳۰ هزار تومان یارانه نقدی جدید دریافت کند. یعنی یارانه یک خانوار چهار نفره از محل یارانه بنزین، حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان بود.

اگرچه بسیاری به پرداخت این یارانه هم انتقاد داشتند. اما سوالی که وجود دارد این است که آیا مجلس در جریان برگزاری چنین طرحی نبوده و آیا دولت بدون اطلاع مجلس دستور اجرای این طرح را داده است؟ اگر جواب مثبت است باید دید آیا دولت انتظار مخالفت مجلس درباره این طرح را نداشته؟

البته به نظر می‌رسد این طرح مشابه طرح وان است. طرحی که حتی قبل از دولت در مجلس هم مطرح شده بود. پس بعید است که نمایندگان مجلس در جریان تصمیم دولت برای چنین طرحی نبوده باشند.

حالا سوال دیگری که وجود دارد این است که آیا مجلس و دولت نباید قبل از اعلام عمومی و ایجاد انتظار در جامعه برای چنین تغییری، درباره این مباحث بحث می‌کردند؟

حسن مرادی، کارشناس انرژی معتقد است که شرایط اجرای طرح « ۱۵ لیتر سهمیه برای هر نفر» وجود ندارد و اگر این موضوع اجرایی شود گزینه‌هایی مثل ارز دیجیتال قابل بررسی خواهد بود.

هفته گذشته جواد اوجی، وزیر نفت در جمع خبرنگاران خبر از اختصاص یارانه ۱۵ لیتری بنزین به همه مردم داد. ‌در حال حاضر ۲۷ میلیون کارت سوخت در کشور وجود دارد. در صورت اجرای طرح پیشنهادی دولت، دارندگان کارت سوخت و حتی افرادی که خودرو ندارند ۱۵ لیتر بنزین دریافت خواهند کرد. از سویی دولت هرگونه افزایش قیمت را رد کرده است. در کنار بحث یارانه به تازگی یک کارشناس انرژی و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی مدعی تبدیل سهمیه بنزین به دارایی دیجیتال شده بود.

طرحی که جدی گرفته نشد

در این رابطه حسن مرادی، کارشناس انرژی در گفتگو با گسترش نیوز گفت: «یارانه بنزین، قابلیت تبدیل به ارز دیجیتال را دارد. همچنین می‌توان آن را صادر کرد اما بحث اصلی آن است که دولت توان تامین این حجم از بنزین را ندارد. قیمت هر لیتر بنزین صادراتی با قیمت فوب خلیج فارس، ۱۶ تا ۱۸ هزار تومان است. در نتیجه دولت موضوع اختصاص سهمیه ۱۵ لیتری برای هر فرد را جدی نگرفت و تایید نکرده است. انتقادهای زیادی نیز پیرامون این طرح به دولت وارد شد.

 همه چیز درباره صادرات برق ایران

مرادی اظهار کرد: بنزین صادراتی سهم کمی دارد و دولت توانایی تامین سهمیه ۱۵ لیتری برای آحاد جامعه را ندارد. این حجم بنزین قرار است چگونه تامین شود؟ طرح، اجرایی نمی‌شود اما اگر شرایط اجرای آن برای دولت وجود داشته‌ باشد گزینه‌هایی مثل ارز دیجیتال قابل‌بررسی بود. حتی صحبت‌هایی شده بود مبنی بر اینکه بورس نیز به بحث یارانه بنزین ورود کند.

پیشنهاد افزایش پلکانی قیمت بنزین

وی افزود: امکان بازتوزیع اعتبار و بازگشت آن به جامعه وجود دارد اما در حقیقت دولت منابع ریالی برای یارانه بنزین ندارد. زمانی که منابع وجود ندارد صحبت‌های تکمیلی بی‌معنا است. دولت ابتدا باید منابع ریالی و ارزی طرح یارانه بنزین را در بودجه پیش‌بینی کند و در مرحله بعد می‌توانیم درباره طرح صحبت کنیم. در بودجه ۱۴۰۱ اصلاً به این موضوع اشاره نشده است.

این کارشناس انرژی در پایان تاکید کرد: وضعیت معیشتی جامعه در شرایطی است که طرح‌های ارائه‌شده کارساز نیست. دولت باید به دنبال روش‌های کاربردی و موثر برای وضعیت سوخت و اقتصاد کشور باشد. از نظر من افزایش پلکانی قیمت بنزین راه درمان بحث سوخت است. افزایش پلکانی باید در ابتدای سال ۱۴۰۱ اعمال شود اما دولت برای این موضوع اعلام آمادگی نکرده است؛ زیرا نگران بازخورد جامعه است.

پیشنهادهایی که نیازمند زیرساخت هستند

سرنوشت سهمیه بنزین افرادی که خودرو ندارد موضوع مهمی است که باید به جوانب مختلف آن پرداخت. در اولین اظهارنظرها شاهد بودیم که سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی گفت: سامانه مبادله بنزین را برای افراد فاقد خودرو در نظر گرفته‌ایم و امکان فروش سهمیه ایجاد خواهد شد. تجارب تاریخی مربوط به سامانه‌ها مردم را نگران کرده است. فروش این حجم بنزین توسط مردم آن هم در شرایطی که سهمیه همه در یک روز واریز می‌شود مطمئناً سامانه را با اختلال رو به رو خواهد کرد. پیشنهاد تبدیل سهمیه به سهام یا ارز دیجیتال، شاید در شرایط فعلی خیلی هم پیشنهاد دور از ذهنی نباشد. با این کار مردم به سامانه فروش بنزین مراجعه نخواهند کرد و عده‌ای خواستار تبدیل سهمیه خود به سهام یا ارز دیجیتال خواهند بود. نباید فراموش کرد که پیش از تعریف هر سامانه یا راهکاری باید زیر ساخت‌ها ایجاد شود. هسته معاملاتی بورس در عادی‌ترین روزها با مشکل مواجه می‌شود و از سویی هنوز قانون‌گذاری و چارچوبی برای ارز دیجیتال در کشور وجود ندارد. در نتیجه پیش‌بینی‌های خوبی پیرامون بورس و ارز دیجیتال یا سامانه نقدی سهمیه بنزین وجود ندارد.