حذف یارانه‌ها بی خبر | دهک‌بندی جدید همه را غافلگیر کرد

شناسایی دهک دهم و اصلاحات اولیه

بر اساس بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت موظف شد یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد را حذف کند. در گام نخست:

• حدود ۳ میلیون نفر از دهک دهم حذف شدند

• معیار اصلی: درآمد ماهانه بیش از ۱۰ میلیون تومان پس از کسر اجاره

• اطلاعات سامانه حمایت مربوط به سه‌ماهه اول ۱۴۰۳ بود

• حذف بدون بررسی اطلاعات به‌روز انجام شد

این اقدام با هدف کاهش خطاهای شناسایی و افزایش عدالت در توزیع یارانه‌ها صورت گرفت.

حذف یارانه دهک‌های هشتم و نهم؛ گام بعدی دولت

پس از حذف دهک دهم، خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه حذف دهک‌های هشتم و نهم نیز در دستور کار قرار دارد. برآوردها نشان می‌دهند:

• مجموعاً ۱۸ میلیون نفر از دریافت یارانه باز می‌مانند

• حذف به‌صورت مرحله‌ای و با تعیین معیارهای دقیق انجام می‌شود

• دولت در تلاش است منابع حاصل را به دهک‌های پایین‌تر اختصاص دهد

بازگشت خودکار یارانه برای برخی خانوارها

در کنار حذف‌ها، برخی خانوارهایی که پیش‌تر از لیست یارانه‌بگیران خارج شده بودند، بدون ثبت اعتراض، دوباره مشمول دریافت یارانه شدند.

نمونه موردی:

• خانواری که از سال ۱۳۸۹ یارانه‌اش قطع شده بود

• بدون ثبت درخواست، یارانه و کالابرگ آنها از سه ماه پیش برقرار شد

• دهک‌بندی جدید، این خانوار را در دهک ۷ قرار داده است

این بازگشت خودکار می‌تواند نشانه‌ای از اصلاحات دقیق‌تر در نظام شناسایی باشد.

معیارهای جدید شناسایی دهک‌ها

دولت برای شناسایی دهک‌های پردرآمد از شاخص‌های زیر استفاده کرده است:

• درآمد ماهانه پس از کسر اجاره

• اطلاعات ثبت‌شده در سامانه حمایت

• مالکیت خودرو و ملک

• گردش حساب بانکی

با این حال، به‌روزرسانی اطلاعات و شفاف‌سازی معیارها همچنان یکی از چالش‌های اصلی باقی مانده است.

سامانه اعتراض و فرآیند بازبینی

برای خانوارهایی که به حذف یارانه اعتراض دارند، سامانه حمایت فعال شده است. در این سامانه:

• امکان ثبت درخواست بازبینی وجود دارد

• بررسی‌ها به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌شود

• برخی اعتراض‌ها منجر به بازگشت یارانه شده‌اند

دولت وعده داده که فرآیند بررسی با دقت و سرعت بیشتری انجام خواهد شد.

پیامدهای اقتصادی حذف یارانه

حذف یارانه سه دهک پردرآمد می‌تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد:

مثبت:

• افزایش منابع برای دهک‌های پایین‌تر

• کاهش بار مالی دولت

• هدفمند شدن حمایت‌ها

منفی:

• بی‌اعتمادی خانوارها به نظام دهک‌بندی

• فشار اقتصادی بر مرز دهک‌های هشتم و نهم

• احتمال حذف ناعادلانه در صورت خطای اطلاعاتی

چشم‌انداز آینده نظام یارانه‌ای

با توجه به تحولات اخیر، انتظار می‌رود:

• اصلاحات بعدی با حساسیت بیشتری انجام شود

• معیارهای شناسایی دقیق‌تر و شفاف‌تر شوند

• خانوارهای آسیب‌پذیر در اولویت حمایت قرار گیرند

• بازطراحی کامل نظام دهک‌بندی در دستور کار قرار گیرد

دولت باید اعتماد ازدست‌رفته را با اقدامات شفاف و پاسخ‌گو ترمیم کند.

جمع‌بندی و توصیه‌ها

حذف یارانه سه دهک جدید، نقطه عطفی در سیاست‌های حمایتی دولت محسوب می‌شود. اگرچه هدف آن افزایش عدالت در توزیع منابع است، اما اجرای دقیق و بدون خطا، شرط موفقیت این سیاست خواهد بود.

توصیه‌ها:

• خانوارها اطلاعات خود را در سامانه حمایت به‌روز کنند

• در صورت حذف ناعادلانه، اعتراض خود را ثبت کنند

• دولت باید معیارهای شناسایی را شفاف‌سازی کند

• رسانه‌ها نقش مهمی در اطلاع‌رسانی دقیق دارند