فوری؛ آغاز موج جدید حذف یارانه نقدی تا آبان ماه | حذف یارانه نقدی با معیارهای جدید +جدول دهک‌های درآمدی

در مهرماه ۱۴۰۴، یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های اقتصادی دولت در سکوت خبری وارد فاز اجرایی شد: حذف یارانه نقدی میلیون‌ها ایرانی پردرآمد.
طبق اعلام رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یارانه حدود ۸ میلیون نفر از افراد دارای درآمد و دارایی بالا از ابتدای امسال قطع شده و این روند تا پایان سال ادامه دارد.
به گفته‌ی مسئولان، هدف اصلی از حذف این گروه، «انتقال منابع به دهک‌های پایین» و اجرای عدالت اجتماعی است؛ اما این تصمیم، سؤالات و نگرانی‌های زیادی را میان مردم ایجاد کرده است.

جزئیات رسمی حذف یارانه نقدی در سال ۱۴۰۴

احد رستمی، معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون اعلام کرد:«در سال جاری، طبق قانون بودجه، موظف بودیم یارانه سه دهک بالای درآمدی یعنی دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ را حذف کنیم. تا این لحظه، حدود ۸ میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران حذف شده‌اند.»

این مقام دولتی توضیح داد که فرآیند حذف یارانه نقدی به صورت مرحله‌ای انجام می‌شود و هر ماه بین ۱ تا ۳ میلیون نفر از فهرست خارج می‌شوند تا در نهایت تا پایان سال، تعداد کل حذف‌شدگان به ۱۸ میلیون نفر برسد.

حذف یارانه نقدی با چه معیارهایی انجام می‌شود؟

حذف یارانه‌ها بر اساس داده‌های «پایگاه رفاه ایرانیان» انجام می‌شود؛ سامانه‌ای که از سال ۱۳۹۲ برای جمع‌آوری اطلاعات مالی و دارایی خانوارها ایجاد شده است.
بر اساس توضیحات وزارت رفاه، معیارهای زیر در دهک‌بندی خانوارها مؤثر است:

• میزان درآمد ماهانه خانوار (بر اساس فیش حقوقی یا حساب بانکی)

• تعداد و ارزش خودروهای ثبت‌شده به نام اعضای خانوار

• میزان گردش حساب بانکی در سال

• تعداد حساب‌های تجاری فعال

• دارایی‌های ملکی و املاک ثبت‌شده

• وضعیت اشتغال اعضای خانواده

• میانگین هزینه‌کرد خانوار در خدمات لوکس یا سفرهای خارجی

با تجمیع این اطلاعات، برای هر خانوار امتیاز اقتصادی محاسبه می‌شود و بر اساس آن، در یکی از ۱۰ دهک درآمدی کشور قرار می‌گیرد.

جدول دهک‌های درآمدی و وضعیت یارانه نقدی

این جدول نشان می‌دهد که سیاست دولت بر تمرکز منابع در دهک‌های پایین و کاهش پرداخت به دهک‌های بالاست.

هدف دولت از حذف یارانه نقدی چیست؟

به گفته‌ی معاون وزیر، درآمد حاصل از حذف یارانه نقدی دهک‌های بالا قرار است صرف پرداخت کالابرگ الکترونیکی، بسته‌های حمایتی و کمک‌هزینه درمانی برای دهک‌های پایین شود.

احد رستمی گفته است:«حذف یارانه نقدی افراد پردرآمد به معنی بی‌توجهی نیست، بلکه بازتوزیع هدفمند منابع است تا افرادی که واقعاً نیازمند هستند از حمایت بیشتری برخوردار شوند.»

با این حال، برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر خطای دهک‌بندی اصلاح نشود، ممکن است خانوارهای متوسط نیز به اشتباه از فهرست حذف شوند.

اعتراض به حذف یارانه نقدی؛ چگونه پیگیری کنیم؟

بر اساس اعلام وزارت تعاون، افرادی که یارانه آن‌ها حذف شده است، می‌توانند با مراجعه به سامانه‌ی hemayat.mcls.gov.ir نسبت به ثبت اعتراض اقدام کنند.

مراحل ثبت اعتراض به حذف یارانه نقدی

1. ورود به سامانه حمایت: hemayat.mcls.gov.ir

2. وارد کردن کد ملی و شماره حساب بانکی

3. مشاهده‌ی وضعیت دهک خانوار

4. ثبت اعتراض و ارائه‌ی مستندات مانند فیش حقوقی یا اجاره‌نامه

5. بررسی درخواست توسط کمیته‌ی ارزیابی وزارت رفاه (حداکثر ظرف ۳۰ روز)

در صورت تأیید اعتراض، یارانه‌ی خانوار از ماه بعد مجدداً برقرار خواهد شد.

حذف یارانه نقدی شرکت‌ها و حساب‌های تجاری

یکی از مشکلات رایج در روند دهک‌بندی، در نظر گرفتن حساب‌های تجاری شرکت‌ها به‌عنوان درآمد شخصی است.
رستمی در این‌باره گفت:«بیشترین اعتراض‌ها مربوط به حساب‌هایی است که مربوط به فعالیت‌های شرکتی یا تنخواه هستند، اما به نام اشخاص ثبت شده‌اند.»

او افزود که با همکاری بانک مرکزی، قرار است حساب‌های شخصی از حساب‌های تجاری تفکیک شوند تا اشتباهات در حذف یارانه‌ها کاهش یابد.

حذف یارانه نقدی و واکنش مردم در شبکه‌های اجتماعی

در فضای مجازی، واکنش‌ها به حذف یارانه نقدی دو دسته است:

• گروهی از کاربران از «تبعیض در دهک‌بندی» و «عدم شفافیت در معیارها» انتقاد کرده‌اند.

• گروهی دیگر از این تصمیم دفاع می‌کنند و آن را گامی برای عدالت اجتماعی می‌دانند.

یکی از معلمان در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت:«من مستأجرم، ولی چون یک ماشین مدل پایین دارم، یارانه‌ام قطع شده. آیا این عدالت است؟»

در مقابل، کاربر دیگری نوشت:«یارانه باید به کسانی برسد که واقعاً نیاز دارند، نه کسانی که چند ملک و خودرو دارند.»

مقایسه با سیاست‌های مشابه در سال‌های گذشته

در دولت‌های قبل نیز تلاش‌هایی برای حذف یارانه پردرآمدها انجام شده بود، اما معمولاً به دلیل فشار اجتماعی یا مشکلات آماری متوقف شد.
اکنون، دولت جدید با تکیه بر داده‌های دیجیتال و همکاری بانک‌ها، تصمیم دارد این حذف‌ها را سیستماتیک و غیرقابل بازگشت کند.

در سال ۱۳۹۹ نیز حدود ۷۰۰ هزار خانوار از فهرست یارانه‌بگیران حذف شدند، اما این عدد در سال جاری چندین برابر شده است.

حذف یارانه نقدی؛ کارشناسان چه می‌گویند؟

دکتر حمید قنبری، کارشناس اقتصاد عمومی، می‌گوید:«اصل حذف یارانه نقدی دهک‌های بالا درست است، اما مهم این است که معیارها دقیق باشد. اگر دولت در شناسایی اشتباه کند، خانوارهای متوسط قربانی خواهند شد.»

به گفته‌ی او، بهترین راهکار، تطبیق داده‌های بانکی با اطلاعات مالیاتی و بیمه‌ای است تا خطا به حداقل برسد.

دهک‌بندی خانوارها؛ چالش بزرگ وزارت رفاه

دهک‌بندی واقعی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های وزارت رفاه است.
چرا که بسیاری از ایرانیان دارای چند حساب بانکی، دارایی مشترک خانوادگی یا املاک اجاره‌ای هستند که باعث خطا در محاسبات می‌شود.

کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند که وزارت رفاه از الگوریتم هوش مصنوعی برای تحلیل دقیق‌تر داده‌ها استفاده کند و در صورت اعتراض، بررسی میدانی انجام دهد.

حذف یارانه نقدی و تأثیر آن بر تورم

سؤال مهم برای اقتصاددانان این است: آیا حذف یارانه نقدی باعث کاهش فشار بودجه می‌شود یا تورم را تشدید می‌کند؟
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در کوتاه‌مدت ممکن است حذف یارانه‌ها اثر تورمی خفیفی داشته باشد، اما در بلندمدت باعث کاهش کسری بودجه و ثبات پولی می‌شود.

پیش‌بینی: چه کسانی بعدی هستند؟

برنامه وزارت رفاه نشان می‌دهد که در آذر و دی ۱۴۰۴، حذف یارانه نقدی دهک ۸ کامل می‌شود و تمرکز بعدی روی دهک ۹ خواهد بود.
در نهایت تا پایان سال، حدود ۱۸ میلیون نفر از دریافت یارانه نقدی حذف خواهند شد.

چگونه بفهمیم در کدام دهک هستیم؟

کاربران می‌توانند از طریق سامانه‌ی پایگاه رفاه ایرانیان وضعیت دهک خود را مشاهده کنند.
مراحل ساده است:

1. مراجعه به refah.ir

2. ورود با کد ملی و شماره تلفن

3. مشاهده دهک اقتصادی خانوار

4. ثبت اعتراض یا درخواست بازنگری

جمع‌بندی: حذف یارانه نقدی؛ تصمیمی بزرگ با پیامدهای اجتماعی

حذف یارانه نقدی ۸ میلیون نفر، یکی از گسترده‌ترین اصلاحات اقتصادی سال‌های اخیر است.
اگرچه هدف اصلی این طرح، افزایش عدالت اجتماعی و کاهش فقر عنوان شده، اما اجرای نادرست آن می‌تواند باعث نارضایتی اقشار متوسط شود.
موفقیت نهایی این سیاست، به شفافیت دولت در اطلاع‌رسانی و دقت در دهک‌بندی وابسته است.

 جدول خلاصه آمار رسمی حذف یارانه نقدی