چندین سال است که حقوق بازنشستگان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اقتصادی و اجتماعی در ایران شده است. بسیاری از بازنشستگان در پایان دوران خدمت خود با کاهش محسوس درآمد مواجه می‌شوند و بخش زیادی از دریافتی‌های دوران اشتغال—مثل اضافه‌کار، فوق‌العاده مناطق کمتر توسعه‌یافته و مزایای رفاهی—در محاسبه حقوق بازنشستگی لحاظ نمی‌شود.

حالا اما دولت با تصویب لایحه اصلاح ماده ۱۰۶ قانون مدیریت خدمات کشوری، گام مهمی برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان برداشته است. این اصلاحیه نه تنها شکاف حقوقی بین شاغلان و بازنشستگان را کاهش می‌دهد، بلکه منابع صندوق‌های بازنشستگی را تقویت کرده و امنیت اقتصادی بازنشستگان را تضمین می‌کند.

حقوق بازنشستگان در مسیر همسان‌سازی

هیئت دولت در جلسه ۲۵ آبان‌ماه، لایحه اصلاح ماده ۱۰۶ را تصویب کرد. این لایحه به صراحت هدف خود را چنین اعلام می‌کند: جلوگیری از کاهش محسوس حقوق بازنشستگان و تقویت منابع مالی صندوق‌ها.

با تصویب این لایحه، برای اولین بار بسیاری از پرداخت‌های غیرمستمر کارکنان—که تا پیش از این در محاسبه حقوق بازنشستگی لحاظ نمی‌شدند—مشمول کسور بازنشستگی خواهند شد. این تغییر اساسی می‌تواند نقش مستقیم در افزایش واقعی حقوق بازنشستگان ایفا کند.

 مشمول شدن پرداخت‌های غیرمستمر در حقوق بازنشستگان

یکی از مهم‌ترین نقاط اصلاحیه، افزوده شدن پرداخت‌های غیرمستمر به کسور بازنشستگی است. این پرداخت‌ها شامل:

• فوق‌العاده مناطق کمتر توسعه‌یافته

• بدی آب‌وهوا

• اضافه‌کار

• حق‌التدریس غیرموظف معلمان

• نوبت‌کاری

• بخشی از مزایای رفاهی کارکنان

با مشمول شدن این پرداخت‌ها، بخش زیادی از درآمد شاغلان، در محاسبه حقوق بازنشستگی لحاظ خواهد شد و حقوق بازنشستگان به شکل قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند.

 وضعیت فعلی حقوق بازنشستگان پیش از اصلاح ماده ۱۰۶

در قانون فعلی، محاسبه حقوق بازنشستگی شامل:

• حقوق ثابت

• فوق‌العاده‌های مستمر

• فوق‌العاده بند «۱۰» ماده ۶۸

است. این مدل باعث می‌شود بسیاری از کارکنان در دوران بازنشستگی بین ۳۰ تا ۴۵ درصد کاهش درآمد تجربه کنند، زیرا پرداخت‌های غیرمستمر مانند اضافه‌کار و مزایای رفاهی در محاسبه حقوق بازنشستگی لحاظ نمی‌شوند.

کاهش فاصله شاغل و حقوق بازنشستگان

با اجرای لایحه جدید:

 شکاف حقوقی شاغلان و بازنشستگان کاهش می‌یابد

زیرا پرداخت‌های غیرمستمر اکنون در محاسبه حقوق بازنشستگی لحاظ خواهند شد.

 حقوق بازنشستگان افزایش واقعی خواهد داشت

این افزایش هم برای کارکنان فرهنگی، هم برای کارکنان بخش خدمات و دولتی محسوس خواهد بود.

 صندوق‌های بازنشستگی منابع پایدار جدید دریافت می‌کنند

که کمک می‌کند از بحران‌های مالی و کسری منابع جلوگیری شود.

حقوق بازنشستگان و پیامد اقتصادی همسان‌سازی

اجرای لایحه ماده ۱۰۶، تأثیرات اقتصادی گسترده‌ای دارد:

1. تقویت منابع صندوق‌ها: درآمد حاصل از کسور جدید باعث پایداری بلندمدت صندوق‌های بازنشستگی می‌شود.

2. کاهش فشار بر دولت: با افزایش منابع پایدار، نیاز به کمک‌های مکرر و بودجه‌ای کاهش می‌یابد.

3. ارتقای قدرت خرید حقوق بازنشستگان: افزایش حقوق واقعی و حفظ ارزش آن باعث می‌شود بازنشستگان بتوانند نیازهای روزمره خود را تأمین کنند.

4. افزایش عدالت اجتماعی: کاهش شکاف حقوقی بین شاغلان و بازنشستگان، اعتماد عمومی را به نظام پرداخت افزایش می‌دهد.

سخنان مقامات درباره حقوق بازنشستگان

علاءالدین رفیع‌زاده، معاون رئیس‌جمهور، درباره این لایحه گفت:
«با تصویب نهایی این لایحه، هماهنگی میان کارکنان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری و مشمولان قانون کار بیشتر می‌شود و اضافه‌کار شاغلان در محاسبه حقوق بازنشستگی لحاظ خواهد شد.»

به گفته او، این اقدام می‌تواند پایداری صندوق‌های بازنشستگی را تضمین کرده و نیاز به تصویب قوانین حمایتی مکرر را کاهش دهد.

چالش‌ها و ملاحظات اجرای حقوق بازنشستگان

با وجود فواید اصلاح ماده ۱۰۶، چالش‌هایی نیز وجود دارد:

• بار مالی برای دولت: منابع لازم برای پرداخت کسور جدید باید از بودجه تامین شود.

• آمادگی صندوق‌ها و سامانه‌های محاسباتی: نیازمند به‌روزرسانی سامانه‌ها و روش‌های محاسبه حقوق بازنشستگان است.

• تصویب نهایی در مجلس: بدون تصویب مجلس، اصلاحات اجرایی نخواهد شد.

حقوق بازنشستگان و آینده صندوق‌های بازنشستگی

کارشناسان معتقدند اجرای این لایحه می‌تواند:

• امنیت مالی بازنشستگان را افزایش دهد

• منابع صندوق‌های بازنشستگی را پایدار کند

• فاصله حقوق بازنشستگان و شاغلان را کاهش دهد

• نیاز به اصلاحات کوتاه‌مدت و اضطراری را از بین ببرد

 اهمیت اطلاع‌رسانی به بازنشستگان درباره حقوقشان

یکی از نکات کلیدی، آموزش و اطلاع‌رسانی به بازنشستگان است. بازنشستگان باید بدانند:

• چه پرداخت‌هایی به حقوقشان افزوده می‌شود

• چه کسورهایی در محاسبه حقوق بازنشستگی لحاظ خواهد شد

• چگونه می‌توانند در آینده حقوق خود را پیگیری کنند

اطلاع‌رسانی شفاف باعث افزایش اعتماد و رضایت بازنشستگان می‌شود.

جمع‌بندی و پیامدهای نهایی حقوق بازنشستگان

تصویب لایحه اصلاح ماده ۱۰۶ گامی تاریخی در نظام پرداخت حقوق بازنشستگان است. این اصلاحات:

• شکاف حقوقی شاغل و بازنشسته را کاهش می‌دهد

• منابع صندوق‌های بازنشستگی را تقویت می‌کند

• اعتماد بازنشستگان به نظام پرداخت را بالا می‌برد

• امنیت اقتصادی آنان را تضمین می‌کند

بازنشستگان اکنون می‌توانند امیدوار باشند که حقوق بازنشستگان واقعی، منصفانه و پایدار خواهد بود و دوران بازنشستگی با کاهش شدید درآمد همراه نخواهد شد.

منابع

1. خبرگزاری خانه ملت، «چراغ سبز دولت به همسان‌سازی؛ افزایش حقوق بازنشستگان رسماً نهایی شد»، ۲۵ آبان ۱۴۰۴

2. معاونت رئیس‌جمهور، سخنان علاءالدین رفیع‌زاده در خصوص اصلاح ماده ۱۰۶ قانون مدیریت خدمات کشوری

3. سایت رسمی دولت ایران، اطلاعیه اصلاح ماده ۱۰۶ و همسان‌سازی حقوق بازنشستگان