قیمت برنج بالاخره عقب نشست | برنج هندی چقدر ارزان شد ؟

قیمت برنج بعد از ماه‌ها نوسان، رشدهای تند و قیمت‌های غیرمنتظره، حالا نشانه‌هایی از بازگشت به مسیر منطقی را نشان می‌دهد. طبق روایت فعالان صنفی و اظهارات اتحادیه بنکداران مواد غذایی، کاهش قیمت‌ها ابتدا از برنج‌های وارداتی شروع شده و در صدر آن‌ها برنج هندی قرار دارد؛ محصولی که در دوره‌ای نه‌چندان دور، در بازار آزاد حتی تا حدود ۱۸۰ هزار تومان هم بالا رفت، اما اکنون با عرضه مستمر و تغییر مسیر توزیع، در محدوده حدود ۱۵۰ هزار تومان گزارش می‌شود.

این اتفاق از نگاه بسیاری از مصرف‌کنندگان، یک خبر مهم و امیدوارکننده است؛ چون برنج برای خانوار ایرانی فقط یک کالای خوراکی نیست، بلکه «ستون اصلی سبد غذایی» است و هر نوسان قیمتی آن مستقیماً روی هزینه ماهانه خانه اثر می‌گذارد. اما پرسش اصلی اینجاست: آیا این کاهش، مقطعی است یا می‌تواند به افت پایدار قیمت‌ها منجر شود؟ و آیا برنج ایرانی هم واقعاً به سمت کاهش حرکت می‌کند یا فقط در حد پیش‌بینی باقی می‌ماند؟

قیمت برنج هندی چرا کاهش پیدا کرد؟

طبق توضیحات حسین فرهادی، عضو هیأت‌مدیره و سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی، بخش اصلی کاهش قیمت اخیر مربوط به برنج‌های وارداتی به‌ویژه برنج هندی است؛ برنجی که در ماه‌های گذشته با نرخ‌هایی «غیرمنطقی» در بازار عرضه می‌شد. از نگاه اتحادیه، عامل کلیدی در تغییر مسیر بازار، تصمیم دولت برای ساماندهی واردات و همچنین الزام توزیع برنج وارداتی از مسیر رسمی بوده است.

وقتی یک کالا وارد می‌شود اما توزیع آن شفاف و یکپارچه نباشد، بازار مستعد شکل‌گیری حاشیه سودهای غیرعادی، چندنرخی شدن و حتی احتکار می‌شود. در چنین شرایطی ممکن است قیمت‌ها بدون پشتوانه واقعیِ کمبود عرضه، بالا برود و مصرف‌کننده مجبور شود محصول را با هزینه‌ای بیشتر از ارزش واقعی تهیه کند. حالا با تغییر سازوکار توزیع، بخشی از همان حباب قیمتی تخلیه شده است.

قیمت برنج هندی از ۱۸۰ هزار تا ۱۵۰ هزار؛ کاهش روزانه ۵ تا ۱۰ هزار تومان

فرهادی گفته است قیمت برنج هندی در بازار آزاد تا حدود ۱۸۰ هزار تومان هم افزایش یافته بود، اما اکنون با عرضه مستمر، کاهش قیمت‌ها حالت «روزانه» پیدا کرده و قیمت‌ها هر روز حدود ۵ تا ۱۰ هزار تومان پایین می‌آید؛ روندی که در نهایت نرخ را به حوالی ۱۵۰ هزار تومان رسانده است.

این جنس کاهش، برای بازار معنا دارد؛ چون وقتی افت قیمت به صورت پیوسته و روزانه رخ می‌دهد، یعنی عرضه به شکل منظم وارد بازار شده و فروشنده‌ها هم برای نگه داشتن کالا به امید افزایش، انگیزه کمتری دارند. به زبان ساده: وقتی بازار مطمئن می‌شود «کالا می‌رسد»، التهاب کمتر می‌شود و قیمت شروع به تعدیل می‌کند.

قیمت برنج و نقش شبکه رسمی توزیع؛ تصمیمی که مسیر بازار را عوض کرد

به گفته سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی، با تصمیم قاطع دولت در حوزه واردات برنج و ممنوعیت توزیع خارج از شبکه رسمی، مقرر شد برنج‌های وارداتی صرفاً از طریق شبکه توزیع و اصناف عرضه شوند. این اقدام از آبان‌ماه آغاز شده و نتیجه آن، کاهش قیمت‌هایی بوده که پیش‌تر به شکل غیرمنطقی افزایش یافته بود.

در منطق بازار کالاهای اساسی، «مسیر توزیع» به اندازه «حجم واردات» اهمیت دارد. اگر واردات انجام شود اما کالا از مسیرهای غیررسمی یا محدود به کانال‌های خاص وارد گردش بازار شود، رقابت کاهش پیدا می‌کند و امکان دستکاری قیمت بالا می‌رود. در مقابل، وقتی عرضه از شبکه رسمی و گسترده انجام شود، رقابت افزایش می‌یابد و قیمت به سمت سطح منطقی حرکت می‌کند.

قیمت برنج پاکستانی چه می‌شود؟ چرا اثرش هنوز کامل دیده نشده است؟

برنج پاکستانی هم یکی از بازیگران مهم در بازار وارداتی است؛ به‌خصوص برای بخشی از مصرف‌کنندگان که کیفیت و عطر را بالاتر از برنج‌های اقتصادی‌تر می‌خواهند اما هنوز توان خرید برنج ایرانی با قیمت‌های بالا را ندارند. فرهادی می‌گوید واردات برنج پاکستانی انجام شده، اما توزیع رسمی آن هنوز در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار نگرفته است.

طبق این روایت، بخشی از برنج پاکستانی با ارز آزاد وارد شده و تا زمانی که توزیع آن از مسیر رسمی انجام نشود، اثر کاملش بر بازار دیده نمی‌شود. در واقع، بازار وقتی اثر واقعی یک کالا را حس می‌کند که کالا «پخش» شود، نه صرفاً «وارد» شده باشد. اگر توزیع رسمی برنج پاکستانی هم آغاز شود، دو اتفاق محتمل است:

1. قیمت خود برنج پاکستانی تعدیل می‌شود

2. فشار رقابتی روی سایر برنج‌ها (از جمله بخشی از برنج ایرانی) بیشتر می‌شود

قیمت برنج ایرانی در راه کاهش؛ چرا اتحادیه چنین پیش‌بینی می‌کند؟

حالا می‌رسیم به بخش جذاب خبر: آیا برنج ایرانی هم پایین می‌آید؟ سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی می‌گوید پس از حذف ارز ترجیحی و آزادسازی قیمت‌ها، بازار برنج جهش قیمتی را تجربه کرد، اما اکنون با افزایش عرضه، مسیر بازار به سمت کاهش حرکت کرده است. طبق این تحلیل، اگر عرضه به صورت مستمر ادامه پیدا کند، در هفته‌های آینده کاهش قیمت‌ها محسوس‌تر خواهد شد و برنج ایرانی نیز از این روند اثر می‌پذیرد.

منطق این حرف از چند مسیر می‌آید:

• وقتی برنج وارداتی با قیمت پایین‌تر و عرضه منظم وارد بازار شود، بخشی از تقاضا از برنج ایرانی به سمت وارداتی می‌رود.

• این جابه‌جایی تقاضا، فشار فروش را روی بازار برنج ایرانی بیشتر می‌کند، به‌خصوص اگر برخی فروشندگان در ماه‌های گذشته روی قیمت‌های بالا حساب کرده باشند.

• در نتیجه، برای حفظ فروش، بخشی از بازار ناچار به تعدیل قیمت می‌شود.

اما یک نکته مهم وجود دارد: قیمت برنج ایرانی فقط تابع رقابت با وارداتی نیست؛ عواملی مثل هزینه تولید، هزینه حمل‌ونقل، وضعیت انبارها، میزان عرضه شالیکوبی‌ها و حتی رفتار فروشگاهی هم اثرگذار است. بنابراین کاهش قیمت برنج ایرانی «ممکن» است، اما سرعت و اندازه آن به شدت به شرایط عرضه و رفتار بازار وابسته است.

قیمت برنج و تجربه تلخ قیمت‌گذاری دستوری؛ چرا اتحادیه منتقد است؟

فرهادی در ادامه به یکی از بحث‌های پرچالش اقتصاد ایران اشاره کرده: قیمت‌گذاری دستوری. او می‌گوید تجربه نشان داده قیمت‌گذاری دستوری در کالاهای اساسی هیچ‌گاه کارساز نبوده و قیمت واقعی را عرضه و تقاضا تعیین می‌کند. به گفته او، وقتی عرضه محدود می‌شود، قیمت بالا می‌رود و قیمت دستوری نه‌تنها مؤثر نیست، بلکه زمینه تخلف و رانت را افزایش می‌دهد.

اتحادیه همچنین به تجربه دوره‌هایی اشاره می‌کند که ارز دولتی به واردکنندگان اختصاص داده می‌شد؛ دوره‌هایی که برخی واردکنندگان به بهانه تأخیر در تخصیص ارز، کالا را احتکار یا پشت‌فاکتوری عرضه می‌کردند و در نهایت مصرف‌کننده مجبور می‌شد کالا را دو تا سه برابر قیمت واقعی بخرد، در حالی که فشار نظارتی و جریمه‌ها بیشتر متوجه اصناف بود.

خلاصه حرف اتحادیه این است: هر زمان محدودیت، ممنوعیت و انحصار در واردات و توزیع برداشته شود و همه فعالان اقتصادی امکان فعالیت داشته باشند، بازار رقابتی می‌شود و قیمت‌ها به‌صورت طبیعی تعدیل می‌شود.

قیمت برنج در هفته‌های آینده؛ سناریوهای محتمل بازار

با توجه به روندی که در متن آمده، می‌توان چند سناریوی واقع‌بینانه برای آینده نزدیک بازار برنج تصور کرد:

سناریوی اول: ادامه عرضه مستمر و کاهش آرام قیمت‌ها

اگر عرضه برنج هندی و سایر وارداتی‌ها به شکل منظم ادامه پیدا کند و شبکه رسمی توزیع فعال بماند، بازار وارد فاز رقابتی می‌شود و کاهش قیمت‌ها می‌تواند ادامه‌دار باشد. در این حالت، برنج ایرانی هم تحت فشار رقابت، احتمالاً با یک تأخیر زمانی وارد مسیر تعدیل می‌شود.

سناریوی دوم: کند شدن روند کاهش به دلیل اختلال در توزیع

اگر توزیع رسمی کند شود، یا سهمیه‌بندی و محدودیت‌های غیرشفاف ایجاد شود، بازار دوباره مستعد نوسان می‌شود و کاهش قیمت می‌تواند متوقف شود. در این حالت، حتی ممکن است بخشی از کاهش‌های اخیر هم برگشت بخورد.

سناریوی سوم: ورود رسمی برنج پاکستانی و تشدید رقابت

اگر برنج پاکستانی به‌طور رسمی و گسترده توزیع شود، فشار رقابت بیشتر می‌شود و مسیر کاهش قیمت‌ها می‌تواند سرعت بگیرد، به‌خصوص در رده‌های قیمتی میانی که مشتریان حساسیت بالایی به کیفیت و قیمت دارند.

قیمت برنج برای مصرف‌کننده؛ الان خرید کنیم یا صبر کنیم؟

این گزارش توصیه سرمایه‌گذاری یا تصمیم قطعی خرید نمی‌دهد، اما می‌توان چند نکته کاربردی برای خانواده‌ها گفت:

• اگر مصرف ماهانه شما بالاست و معمولاً خرید عمده دارید، بهتر است خرید را «پله‌ای» انجام دهید؛ بخشی الان، بخشی بعداً، تا ریسک نوسان را کمتر کنید.

• در روزهای کاهش قیمت، مقایسه قیمت در چند فروشگاه و چند برند اهمیت زیادی دارد؛ چون همه بازار با یک سرعت پایین نمی‌آید.

• اگر هدف شما برنج ایرانی است، به روند دو سه هفته آینده توجه کنید؛ چون اثر رقابت وارداتی معمولاً با کمی تأخیر روی بازار داخلی نمایان می‌شود.

قیمت برنج و سوال بزرگ اعتماد بازار؛ آیا دوباره احتکار برمی‌گردد؟

در پایان، اتحادیه یک هشدار ضمنی هم می‌دهد: اگر واردات یا توزیع دوباره در اختیار گروه‌های خاص قرار گیرد، تجربه ماه‌های گذشته تکرار می‌شود؛ یعنی بازار دوباره با کمبود مصنوعی، افزایش غیرمنطقی و احتمال احتکار روبه‌رو خواهد شد. به همین دلیل، «پایداری سیاست توزیع رسمی و رقابتی» در شکل دادن به آینده قیمت‌ها نقش حیاتی دارد.

سوالات متداول

قیمت برنج هندی الان چقدر است؟

طبق اظهارات سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی، قیمت برنج هندی که تا حدود ۱۸۰ هزار تومان هم بالا رفته بود، اکنون با عرضه مستمر به حوالی ۱۵۰ هزار تومان رسیده است.

آیا قیمت برنج ایرانی هم کم می‌شود؟

طبق پیش‌بینی اتحادیه، اگر عرضه مستمر ادامه داشته باشد، در هفته‌های آینده کاهش قیمت‌ها محسوس‌تر می‌شود و برنج ایرانی نیز از این روند اثر می‌پذیرد؛ اما اندازه و سرعت کاهش به شرایط بازار بستگی دارد.

چرا برنج پاکستانی هنوز اثر کامل بر بازار نگذاشته؟

طبق گفته اتحادیه، واردات انجام شده اما توزیع رسمی آن هنوز به‌طور کامل در دستور کار قرار نگرفته و تا زمانی که از مسیر رسمی توزیع نشود، اثر کامل خود را نشان نمی‌دهد.

دلیل اصلی کاهش قیمت‌ها چیست؟

بر اساس متن، دو عامل برجسته است: افزایش عرضه برنج وارداتی و الزام توزیع برنج‌های وارداتی از شبکه رسمی توزیع و اصناف.

آیا قیمت‌گذاری دستوری می‌تواند قیمت برنج را پایین بیاورد؟

بر اساس نظر اتحادیه، قیمت‌گذاری دستوری معمولاً کارساز نیست و حتی می‌تواند رانت و تخلف ایجاد کند؛ از نگاه آن‌ها رقابت و عرضه پایدار راه تعدیل قیمت است.

اگر شما هم در هفته‌های اخیر با افزایش قیمت برنج روبه‌رو بوده‌اید:

1. قیمت‌ها را از چند منبع و چند فروشگاه مقایسه کنید و فقط به یک نرخ اکتفا نکنید.

2. برای خریدهای خانوادگی، روش خرید پله‌ای را در نظر بگیرید تا از نوسانات آسیب نبینید.

3. برای اطلاع از آخرین تغییرات بازار کالاهای اساسی، گزارش‌های اقتصادی رستا نیوز را دنبال کنید و این خبر را برای خانواده‌ها و افراد مسئول خرید خانه ارسال کنید.

منبع :ایسنا (گفت‌وگو با حسین فرهادی، عضو هیأت‌مدیره و سخنگوی اتحادیه بنکداران مواد غذایی)؛ 19 دی آنلاین (بازنشر و گزارش اولیه).