تغییر بزرگ در پرداخت یارانه نقدی و معیشتی/ واریز نفری 900/000 تومان فقط کالابرگ

دولت در بخشنامه جدید بودجه ۱۴۰۵ از «بازآرایی کامل سیاست‌های حمایتی» خبر داده؛ تغییری مهم که مستقیماً بر یارانه نقدی میلیون‌ها خانوار اثر خواهد گذاشت. اکنون پرسش اساسی این است که یارانه نقدی ادامه دارد یا جای خود را به کالابرگ الکترونیکی می‌دهد؟
این گزارش تحلیلی با تمرکز بر کلیدواژه یارانه نقدی، به بررسی تصمیم دولت و پیامدهای آن برای مردم می‌پردازد.

تغییر بزرگ در سیاست‌های حمایتی | یارانه نقدی در آستانه تحول

بر اساس بخشنامه بودجه سال ۱۴۰۵، دولت تأکید کرده که سیاست‌های حمایتی گذشته—به‌خصوص تخصیص ارز ترجیحی و حمایت‌های غیرمستقیم—به هدف عدالت اجتماعی نرسیده‌اند. همین موضوع راه را برای اصلاح نظام یارانه نقدی باز کرده است.

در این اصلاحات، دولت می‌خواهد پرداخت‌ها را هدفمندتر، شفاف‌تر و مبتنی بر دهک‌های واقعی جمعیتی انجام دهد؛ بنابراین یارانه نقدی یا کالابرگ به عنوان ابزار اصلی حمایت انتخاب شده‌اند.

فرایند گذار از حمایت غیرشفاف به پرداخت مستقیم | چرا یارانه نقدی باقی نمی‌ماند؟

نظام سابق یارانه‌ای، بخش بزرگی از منابع کشور را صرف زنجیره تولید و واردات می‌کرد، اما سود آن الزاماً به مردم نمی‌رسید. دولت در بودجه ۱۴۰۵ اعلام کرده که این مدل، موجب هدررفت منابع و ایجاد رانت شده است.

بنابراین مسیر آینده، حرکت به سمت:

• پرداخت مستقیم پول به افراد

• یا تخصیص اعتبار الکترونیکی از طریق کالابرگ

در هر دو حالت، یارانه نقدی همچنان هسته اصلی سیاست حمایتی خواهد بود—اما احتمال تغییر شکل آن زیاد است.

آیا یارانه نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی تغییر می‌کند؟

طبق اطلاعات منتشرشده، دولت قصد دارد پرداخت‌های نقدی را با نظام ارزی جدید هماهنگ کند. این موضوع می‌تواند شامل مواردی مانند:

• افزایش میزان یارانه نقدی

• تبدیل بخشی از یارانه نقدی به کالابرگ

• پرداخت ترکیبی نقدی + کالابرگ

• اختصاص یارانه بیشتر به دهک‌های پایین

با این حال تا تصویب بودجه ۱۴۰۵، هیچ چیز قطعی نیست، اما تغییر یارانه نقدی قطعی است.

یارانه نقدی یا کالابرگ؟ کدام برای مردم بهتر است؟

۱. مزایای یارانه نقدی

• آزادی کامل مصرف برای خانوار

• امکان پرداخت هزینه‌های ضروری مانند اجاره، دارو و قبوض

• سادگی پرداخت و برداشت

۲. معایب یارانه نقدی

• کاهش ارزش در شرایط تورمی

• بازده کمتر برای سیاست‌گذار

۳. مزایای کالابرگ الکترونیکی

• حفظ قدرت خرید اقلام ضروری

• کنترل بهتر تورم

• جلوگیری از مصرف غیرهدفمند

۴. معایب کالابرگ

• محدودیت در انتخاب کالا

• مشکلات زیرساختی و خطاهای سیستمی

نظر موافقان: هدفمندی، شفافیت و عدالت در یارانه نقدی

طرفداران نظام جدید معتقدند که اصلاح یارانه نقدی سه مزیت کلیدی دارد:

1. شفافیت هزینه‌ها

2. جلوگیری از رانت‌های ارزی

3. حمایت عادلانه از دهک‌های پایین

به عقیده کارشناسان، کالابرگ در کنار یارانه نقدی، بهترین مدل حمایت است.

نظر منتقدان: خطر کاهش قدرت خرید مردم با حذف یارانه نقدی

منتقدان نگرانند:

• حذف یا کاهش یارانه نقدی

• افزایش قیمت‌ها

• آماده نبودن زیرساخت کالابرگ

• احتمال حذف اشتباهی دهک‌ها

به گفته آنها، اگر پرداخت‌های جبرانی به‌موقع انجام نشود، فشار معیشتی بر دهک‌های پایین شدید خواهد شد.

یارانه نقدی در سال ۱۴۰۵ چقدر می‌شود؟

در حال حاضر سناریوهای مختلفی مطرح است:

سناریوی اول: ادامه یارانه نقدی با افزایش مبلغ

امکان افزایش ۱۰ تا ۳۰ درصدی وجود دارد.

سناریوی دوم: حذف یارانه نقدی و جایگزینی با کالابرگ

این گزینه از نظر کارشناسان ریسک بیشتری دارد.

سناریوی سوم: ترکیب یارانه نقدی + کالابرگ

احتمالاً بهترین گزینه است و بیشترین طرفدار را دارد.

تأثیر بودجه ۱۴۰۵ بر یارانه نقدی دهک‌های مختلف

بر اساس اطلاعات منتشرشده:

• دهک‌های ۱ تا ۳ بیشترین سهم را از اصلاحات خواهند داشت

• دهک‌های ۴ تا ۶ ممکن است یارانه نقدی ثابت دریافت کنند

• دهک‌های بالاتر احتمالاً تغییری نخواهند داشت

بنابراین یارانه نقدی دهک‌های پایین نه‌تنها حذف نمی‌شود، بلکه تقویت خواهد شد.

آیا خانوارها باید نگران حذف یارانه نقدی باشند؟

پاسخ کوتاه: فعلاً خیر

زیرساخت کالابرگ هنوز کامل نیست. دولت نمی‌تواند یک‌شبه یارانه نقدی را حذف کند. حتی در صورت اجرای کالابرگ، معمولاً پرداخت نقدی نیز برای بخشی از هزینه‌ها ادامه خواهد داشت.

جمع‌بندی نهایی: یارانه نقدی ادامه دارد، اما شکل آن تغییر می‌کند

تحلیل‌ها نشان می‌دهد:

• یارانه نقدی حذف نمی‌شود

• اما به احتمال زیاد اصلاح، ترکیب یا هدفمندتر خواهد شد

• کالابرگ نقش پررنگ‌تری در سال ۱۴۰۵ خواهد داشت

• دهک‌های پایین بیشترین میزان حمایت را دریافت خواهند کرد

در نتیجه خانوارها باید منتظر تغییرات مهم اما مرحله‌ای در نظام یارانه نقدی باشند.

منبع خبری

ایران‌پژواک
تسنیم