سیر تا پیاز طرح «مسکن اجاره‌ای دولت» | مسکن اجاره‌ای دولت برای دهک‌های پایین درآمدی با قیمت منصفانه

مسکن اجاره‌ای دولت یکی از طرح‌های مهم وزارت راه و شهرسازی در دولت چهاردهم است که هدف آن کاهش فشار بازار اجاره، به‌ویژه برای زوج‌های جوان و دهک‌های پایین درآمدی است. وزیر راه و شهرسازی، فرزانه صادق، در تازه‌ترین گفت‌وگوی تلویزیونی خود اعلام کرد:«تمام تلاش وزارتخانه بر این است که تا پایان سال جاری، ۱۰ هزار واحد استیجاری در اختیار مردم، به‌ویژه زوج‌های جوان قرار گیرد.»

این طرح بخشی از برنامه‌ی بزرگ‌تر نهضت ملی مسکن است که با هدف تأمین مسکن برای اقشار مختلف جامعه دنبال می‌شود. در این گزارش جامع، همه ابعاد طرح مسکن اجاره‌ای دولت، شرایط اجرای آن، مزایا، منابع مالی و ارتباطش با سایر برنامه‌های ملی مسکن بررسی می‌شود.

چرا طرح مسکن اجاره‌ای دولت اهمیت دارد؟

افزایش مداوم قیمت مسکن و اجاره‌بها در سال‌های اخیر، موجب شده بسیاری از خانواده‌ها، به‌ویژه زوج‌های جوان و مستأجران دهک‌های پایین، توان تأمین مسکن مناسب را نداشته باشند. در چنین شرایطی، دولت با راه‌اندازی طرح مسکن اجاره‌ای دولت تلاش دارد با ایجاد واحدهای استیجاری، تعادلی در بازار اجاره ایجاد کند.

وزیر راه و شهرسازی تأکید کرده است که رشد اجاره‌بها از ابتدای سال جاری، کمتر از تورم عمومی بوده و این نشانه تأثیر سیاست‌های کنترل بازار اجاره است.

 هدف از اجرای طرح ۱۰ هزار واحد استیجاری دولت

طرح مسکن اجاره‌ای دولت با دو هدف اصلی دنبال می‌شود:

1. کاهش فشار بر بازار اجاره از طریق افزایش عرضه واحدهای استیجاری با نرخ منصفانه.

2. حمایت از زوج‌های جوان و دهک‌های پایین برای تأمین سرپناهی پایدار و قابل پرداخت.

بر اساس اعلام وزیر راه، تا پایان سال جاری ۱۰ هزار واحد استیجاری در مراکز استان‌ها آماده و تحویل زوج‌های جوان خواهد شد.

وضعیت فعلی بازار مسکن و اجاره در ایران

بر پایه آمار رسمی مرکز آمار ایران و بانک مرکزی، نرخ رشد اجاره از فروردین‌ماه سال جاری، کمتر از تورم عمومی کشور بوده است. این تغییر روند، نشان‌دهنده تأثیر مستقیم سیاست‌های حمایتی دولت در حوزه مسکن اجاره‌ای است.

وزیر راه و شهرسازی در گفت‌وگوی خود با خبرنگار مهر افزود:«بازار مسکن از ابتدای ۱۴۰۳ روندی مثبت را تجربه کرده است؛ بیش از ۵۲۰ هزار پروانه ساختمانی در سال گذشته صادر شد که رکوردی جدید در دهه اخیر محسوب می‌شود.»

 ارتباط طرح مسکن اجاره‌ای با نهضت ملی مسکن

طرح نهضت ملی مسکن از سال ۱۴۰۰ آغاز شد و تاکنون حدود ۵ میلیون نفر برای آن ثبت‌نام کرده‌اند. از میان آن‌ها، حدود ۱.۵ میلیون نفر واجد شرایط شناخته شده و بیش از ۸۵۰ هزار نفر وارد مرحله سپرده‌گذاری و واگذاری واحد شده‌اند.
وزیر راه اعلام کرده است که از این میان، ۷۰ هزار واحد مسکونی تاکنون تحویل مردم شده که ۵۰ هزار مورد از آن در سال گذشته تکمیل گردیده است.

در کنار این طرح بزرگ، مسکن اجاره‌ای دولت به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از برنامه ملی مسکن عمل می‌کند تا علاوه بر ساخت‌وساز ملکی، مسکن استیجاری پایدار برای مستأجران نیز فراهم شود.

 جزئیات طرح «مسکن اجاره‌ای دولت» برای زوج‌های جوان

 جامعه هدف:

• زوج‌های جوان فاقد مسکن

• دهک‌های درآمدی ۱ تا ۴

• کارگران، معلمان، و کارمندان بدون خانه

 نحوه اجرای طرح:

• خرید و تجهیز واحدهای آماده یا نیمه‌تمام در شهرهای بزرگ

• اجاره این واحدها با نرخ حمایتی به متقاضیان

• عقد قراردادهای ۳ تا ۵ ساله با امکان تمدید

 منابع مالی:

• تخصیص ۲۰۰ همت تسهیلات بانکی برای وام استیجار

• اختصاص ۸۰ همت منابع قرض‌الحسنه از بانک‌ها

• مشارکت بخش خصوصی و بنیاد مسکن در ساخت و تجهیز واحدها

 نحوه واگذاری ۱۰ هزار واحد استیجاری

بر اساس گفته‌های وزیر راه و شهرسازی، واگذاری این واحدها در چند مرحله انجام خواهد شد:

1. استانداردسازی و شناسایی پروژه‌ها در مراکز استان‌ها

2. تکمیل و تجهیز واحدهای آماده با حمایت سازمان ملی زمین و مسکن

3. ثبت‌نام و انتخاب مستأجران واجد شرایط از میان زوج‌های جوان و دهک‌های پایین

4. انعقاد قرارداد اجاره حمایتی با نظارت دولت و بانک مرکزی

به گفته‌ی صادق، بخشی از این پروژه‌ها در کلان‌شهرهایی مانند تهران، مشهد، شیراز، تبریز و اصفهان اجرا می‌شوند.

 سیاست‌های حمایتی دولت برای مسکن اجاره‌ای

دولت چهاردهم بسته‌ای با عنوان «بسته استیجار» تصویب کرده است که شامل مجموعه‌ای از حمایت‌های مالی و اجرایی برای کنترل بازار اجاره است. مهم‌ترین بندهای این بسته عبارت‌اند از:

• ارائه وام قرض‌الحسنه برای اجاره مسکن تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان

• تضمین پرداخت اجاره توسط بانک‌ها برای مستأجران خوش‌حساب

• حمایت از انبوه‌سازانی که واحدهای خود را به‌صورت استیجاری عرضه کنند

• مالیات بر خانه‌های خالی برای کنترل عرضه و تقاضا

 نقش نهادهای حمایتی در اجرای طرح مسکن اجاره‌ای دولت

وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد که در اجرای طرح مسکن اجاره‌ای دولت، همکاری بین‌بخشی گسترده‌ای وجود دارد.
سازمان‌ها و نهادهای زیر در اجرای طرح مشارکت دارند:

• سازمان برنامه و بودجه کشور (تأمین اعتبارات)

• بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (اجرای پروژه‌ها)

• کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی (شناسایی خانوارهای واجد شرایط)

• ستاد اجرایی فرمان امام و بنیاد مستضعفان (تأمین زمین و سرمایه‌گذاری)

 آمار کلان پروژه‌های مسکن حمایتی در دولت چهاردهم

 طرح مسکن کارگری و ارتباط آن با سیاست‌های اجاره‌ای

وزیر راه در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود به طرح مسکن کارگری اشاره کرد و گفت:«بیش از ۹۴ هزار واحد مسکن کارگری در کشور در مراحل مختلف ساخت قرار دارد.»

این طرح نیز بخشی از سیاست‌های جامع مسکن دولت برای تقویت عرضه در بازار اجاره است. چراکه با تأمین مسکن کارگران، تقاضا برای اجاره در شهرها کاهش می‌یابد و فشار بر مستأجران دیگر گروه‌ها کمتر می‌شود.

 نحوه تأمین مالی پروژه‌های مسکن اجاره‌ای دولت

یکی از مهم‌ترین مسائل در اجرای طرح‌های حمایتی، منابع مالی پایدار است. وزیر راه خبر داده است که:

• ۱۰ درصد از درآمدهای حاصل از مولدسازی دارایی‌های دولتی برای ساخت مسکن محرومین و اجاره‌ای اختصاص می‌یابد.

• بخشی از بودجه این طرح‌ها از طریق مشارکت بخش خصوصی و تسهیلات بانکی تأمین می‌شود.

• همکاری سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد برای تدوین سازوکار تأمین مالی پایدار در جریان است.

 نگاه اجتماعی به طرح مسکن اجاره‌ای دولت

طرح مسکن اجاره‌ای دولت تنها یک پروژه عمرانی نیست؛ بلکه یک سیاست اجتماعی با هدف حمایت از خانواده‌هاست. تمرکز این طرح بر زوج‌های جوان، دهک‌های پایین درآمدی و اقشار فاقد مسکن است تا آنان بتوانند در شرایط اقتصادی فعلی، از فشار اجاره‌نشینی رهایی یابند.

 تأثیر اجرای طرح بر بازار اجاره در کلان‌شهرها

افزایش عرضه مسکن اجاره‌ای دولتی در شهرهای بزرگ، به‌ویژه تهران و کرج، موجب کاهش نرخ اجاره در مناطق پرتراکم خواهد شد.
کارشناسان بازار مسکن معتقدند با تحویل ۱۰ هزار واحد استیجاری تا پایان سال، بازار اجاره وارد دوره‌ای از ثبات نسبی قیمت‌ها می‌شود.

 جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

اجرای طرح مسکن اجاره‌ای دولت گامی مؤثر در جهت عدالت اجتماعی و تعادل بازار اجاره است.
با تحویل ۱۰ هزار واحد استیجاری تا پایان سال، دولت می‌تواند بخشی از بحران اجاره‌نشینی را کاهش دهد و به زوج‌های جوان برای آغاز زندگی مشترک، کمک واقعی کند.

فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، وعده داده است که:«هدف ما این است که مردم نه تنها خانه‌دار شوند، بلکه خانه‌دار بمانند.»

این جمله نشان‌دهنده تغییر رویکرد دولت از ساخت صرف، به پایداری سکونت و حمایت واقعی از اقشار ضعیف است.

 منابع خبری معتبر

• خبرگزاری مهر – گفت‌وگوی تلویزیونی وزیر راه و شهرسازی (۲۱ آبان ۱۴۰۴)

• خبرگزاری تسنیم – تحلیل طرح مسکن اجاره‌ای دولت

• وب‌سایت رسمی وزارت راه و شهرسازی

• خبرگزاری ایرنا – آمار رسمی بازار اجاره و صدور پروانه‌های ساختمانی