کابوس ترسناک پهپاد ایرانی
گزارش ویژه خبرنگار سایت رستانیوز درباره مقاله و خبر نشریه آمریکایی که نوشته پهپادهای ارزان‌قیمت ایران (شاهد-۱۳۶) چگونه چشم‌انداز دفاعی را تغییر می‌دهد و چرا پنتاگون باید بازبینی کند؟ را حتما مطالعه کنید.
این گزارش ویژه رستانیوز را حتما بخوانید. یک گزارش تازه در نشریه آمریکایی The War Zone با مرور تحولات اخیر در عرصه پهپادی، هشدار داده است که توسعه پهپادهای انتحاری ارزان‌قیمت و بردبلند مثل «شاهد-۱۳۶» می‌تواند معادلات نظامی را تغییر دهد و واشنگتن را وادار به بازنگری در استراتژی‌ها کند. این ارزیابی، بحث‌های فنی و راهبردی مهمی را درباره هزینه‌سازی، پیش‌بینی تهدید و اولویت‌های دفاعی آمریکا به راه انداخته است.
چرا «پهپاد ارزان‌قیمت» مسئله‌ساز است؟
نشریه می‌نویسد پهپادهایی مانند «شاهد-۱۳۶» نه به دلیل پیچیدگی فنی، که به سبب «سادگی و هزینه پایین» خطرناک‌اند. چند ویژگی کلیدی که گزارش بر آن تمرکز کرده عبارتند از: برد قابل‌توجه، امکان حمل کلاهک مؤثر و قابلیت پرتاب از مکان‌ها و سازوکارهای ساده که آنها را غیرقابل‌پیش‌بینی می‌کند. از دید گزارش، این ویژگی‌ها باعث می‌شود پهپادها بتوانند با هزینه‌ای اندک، مراکز دفاعی دشمن را خسته و منابع پدافندی را تحلیل ببرند.
پیامد راهبردی: «هزینه‌سازی» علیه مدافع
یکی از مفاهیم کلیدی گزارش، نقش «هزینه‌سازی» است: پهپادهای ارزان می‌توانند مدافع را وادار کنند از رهگیرها و سیستم‌های گران‌قیمت استفاده کند و به تدریج ذخایر دفاعی او را کاهش دهد. تجربه‌های اخیر در میدان‌های جنگ مختلف نشان داده که انبوهی از هدف‌های سبک می‌تواند سیستم‌های پدافندی را تحت فشار قرار دهد و هزینه‌های نگه‌داری و استفادهٔ نیروها را بالا ببرد.
آیا آمریکا واقعاً عقب مانده است؟ پیشنهادهای نشریه
The War Zone می‌گوید پنتاگون مدتی تهدید پهپادهای پایین‌رده را دست‌کم گرفته و حالا هزینهٔ این غفلت را می‌پردازد. در متن پیشنهادهایی هم مطرح شده: از تولید دو نوع پهپاد با بردهای متفاوت تا بازتعریف نحوه دفاع در برابر موج‌های پهپادی. نشریه هشدار می‌دهد که اگر آمریکا سریع اقدام نکند، بازیگران دیگر (مخصوصاً چین و روسیه) با ظرفیت تولید بالا ممکن است این رویکرد را کپی کرده و برتری راهبردی جدیدی بسازند.
چالش‌های عملی و سیاسی این بحث
بحث درباره تهدید پهپادهای ارزان‌قیمت فراتر از مسائل فنی است و ابعاد سیاسی ـ راهبردی دارد:
پیامد برای منطق بازدارندگی: افزایش تعداد و کاهش هزینه ساخت پهپادها می‌تواند منطق سنتی بازدارندگی مبتنی بر هزینه‌بر کردن حمله را تغییر دهد.
زنجیره تأمین و تحریم‌ها: کشورهای تحت تحریم که توانایی تولید انبوه موشک‌های کروز گران‌قیمت را ندارند، می‌توانند با تمرکز بر پهپاد ارزان‌تر، سهم اثرگذاری نظامی خود را افزایش دهند.
رقابت الگویی: گزارش می‌گوید چین و روسیه نیز به نمونه‌سازی و گسترش این رویکرد علاقه‌مند شده‌اند؛ موضوعی که رقابت تسلیحاتی و نوآوری را پیچیده‌تر می‌کند.
چه راه‌حل‌هایی در سطح راهبردی مطرح شده است؟
کارشناسان و تحلیلگران در پاسخ به این هشدار چند گزینهٔ راهبردی پیشنهاد می‌کنند (با محوریت سیاستگذاری و نه آموزش فنی):
سرمایه‌گذاری در سامانه‌های کم‌هزینه و شبکه‌محور دفاعی که در برابر سیل اهداف سبک مقاوم‌تر باشند.
تغییر در نحوه اولویت‌بندی پژوهش و توسعه؛ به‌ویژه تمرکز بر رهگیری انبوه اهداف سبک و بهینه‌سازی لجستیک.
تقویت شراکت‌های بین‌المللی برای تبادل اطلاعات تهدید و ایجاد پاسخ‌های منطقه‌ای هماهنگ.
واکنش ژئوپلیتیک: برداشتی از موفقیت راهبردی ایران؟
نشریه تأکید می‌کند که توسعه این نوع پهپادها، علی‌رغم محدودیت‌ها و تحریم‌ها، دستاوردی راهبردی برای ایران است؛ زیرا هزینه نسبتاً پایین و انعطاف‌پذیری عملیاتی باعث شده بازیگران بزرگ به بازتعریف واکنش‌های خود فکر کنند. اگر آمریکا و متحدانش اقدام نکنند، امکان دارد تولید انبوه و کپی‌سازی توسط قدرت‌های صنعتی‌تر، برتری عملیاتی را به سود رقبای واشنگتن تغییر دهد.
پرسش‌های کلیدی خوانندگان
۱. آیا پهپادهای ارزان‌قیمت واقعاً توان تغییر میدان نبرد را دارند؟
بله؛ آنها می‌توانند با هزینه‌سازی و ایجاد فشار بر سامانه‌های پدافندی، کارایی دفاعی را پایین بیاورند — مخصوصاً وقتی به‌صورت موج‌های متعدد و همزمان به‌کار گرفته شوند.
۲. آیا این گزارش به معنای تهدید فوری علیه آمریکا است؟
گزارش هشدار می‌دهد که تهدید بالقوه جدی است اما نحوهٔ پاسخ بستگی به اولویت‌گذاری و سرعت سیاستگذاران و نظامی‌ها دارد.
۳. آیا صحبت از این تهدید، نیاز به اقدامات تهاجمی یا افزایش تنش دارد؟
خیر؛ بیشتر طرح‌ها معطوف به تغییرات دفاعی، افزایش هوشیاری و بازنگری در استراتژی‌های پدافندی است تا واکنش‌های تهاجمی.
خبر یا زنگ بیدارباش؟
گزارش The War Zone خوانش جدی‌ای از روندهای نوظهور در جنگ‌افزارهای سبک ارائه می‌دهد: سلاح‌هایی که ارزان، قابل‌توسعه و اثرگذارند و می‌توانند نحوهٔ دفاع و تعیین هزینهٔ حمله را تغییر دهند. واکنش سریع و متوازن (نه متشنج) در حوزهٔ سیاستگذاری دفاعی و دیپلماتیک احتمالاً بهترین مسیر برای کاهش ریسک و حفظ برتری نسبی خواهد بود.
ارسال نظر