دستور پزشکیان برای واریز یارانه نقدی ۷۰۰ هزار تومانی | برنامه ۲۰ بندی معیشت دولت برای 5 دهک

یارانه نقدی | بر اساس تازه‌ترین اظهارات معاون سیاست‌گذاری اقتصادی سازمان برنامه و بودجه، دولت در قالب یک بسته جامع با عنوان «برنامه ۲۰ بندی تأمین معیشت مردم» قصد دارد مدل پرداخت یارانه نقدی و کالایی را به شکل جدیدی اجرا کند؛ مدلی که حداقل مبلغ آن ماهانه ۷۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر خواهد بود و جامعه هدفی بیش از ۶۰ میلیون نفر را دربر می‌گیرد. این گزارش به بررسی کامل ابعاد این طرح، نحوه پرداخت، منابع مالی، گروه‌های مشمول، ارتباط آن با حذف ارز ترجیحی، اثر آن بر تورم، و پیامدهای اقتصادی آن می‌پردازد.

یارانه نقدی چیست و چرا دوباره به صدر سیاست‌گذاری بازگشته است؟

یارانه نقدی به عنوان ابزار اصلی دولت برای حمایت مستقیم از قدرت خرید مردم، از زمان اجرای هدفمندی یارانه‌ها همواره محل مناقشه بوده است. با افزایش نرخ تورم، کاهش ارزش واقعی یارانه‌های قبلی و حذف بخشی از مشمولان در سال‌های گذشته، اثربخشی این سیاست کاهش یافت.

اکنون دولت با ارائه یک مدل جدید از یارانه نقدی در قالب برنامه ۲۰ بندی، تلاش می‌کند سه هدف را همزمان دنبال کند:

• افزایش واقعی قدرت خرید خانوار

• هدفمند کردن حمایت معیشتی

• حذف رانت‌های ارزی و انتقال مستقیم منابع به مردم

یارانه نقدی ۷۰۰ هزار تومانی دقیقاً چه معنایی دارد؟

طبق اعلام محمد قاسمی، کف مبلغ حمایتی دولت ماهانه حدود ۷۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر خواهد بود. این عدد به عنوان حداقل سطح حمایت تعریف شده و ممکن است برای برخی دهک‌ها بیشتر نیز باشد.

اما نکته کلیدی اینجاست که این مبلغ الزاماً به صورت پول نقد واریز نمی‌شود؛ بلکه در قالب «اعتبار خرید» یا «کالابرگ دیجیتال» در اختیار خانوار قرار می‌گیرد و مردم می‌توانند:

• یا آن را به شکل اعتبار برای خرید کالاهای دلخواه مصرف کنند

• یا سبد کالای تعریف‌شده دولت را دریافت کنند

این انتخاب هر سه ماه یک بار قابل تغییر خواهد بود.

یارانه نقدی و جامعه هدف؛ چه کسانی مشمول می‌شوند؟

بر اساس توضیحات ارائه‌شده:

• جامعه هدف بیش از ۶۰ میلیون نفر است

• شامل همه یارانه‌بگیران فعلی می‌شود

• حتی کسانی که در سال‌های گذشته یارانه‌شان حذف شده نیز می‌توانند مشمول شوند

• تمرکز اصلی بر دهک‌های متوسط و پایین درآمدی است

این گستردگی نشان می‌دهد دولت قصد دارد مدل حذف گسترده یارانه را کنار گذاشته و به سمت پوشش فراگیرتر حرکت کند.

یارانه نقدی و منابع مالی؛ پول این طرح از کجا تأمین می‌شود؟

دو منبع اصلی برای تأمین مالی این طرح معرفی شده است:

۱. حذف ارز ترجیحی

ارز ترجیحی ۲۸۵۰۰ تومانی که تاکنون به واردات برخی کالاها اختصاص می‌یافت، طبق پیشنهاد دولت باید حذف شود و منابع آن مستقیماً به مردم منتقل شود.

۲. استفاده از منابع صندوق توسعه ملی

دولت قصد دارد بخشی از منابع این صندوق را برای پشتیبانی مالی از طرح استفاده کند.

ترکیب این دو منبع قرار است جایگزین پرداخت‌های غیرشفاف و رانت‌زا شود.

یارانه نقدی و تورم؛ آیا این طرح باعث گرانی می‌شود؟

قاسمی اعلام کرده تورم نقطه به نقطه مواد غذایی تا آذر حدود ۶ درصد بوده است. دولت تلاش دارد با:

• جایگزینی ارز ترجیحی با حمایت مستقیم

• شفاف‌سازی جریان یارانه

• کنترل بازار از طریق تنظیم تجارت و واردات

اثر تورمی طرح را محدود کند.

اما اقتصاددانان هشدار می‌دهند اگر حذف ارز ترجیحی سریع‌تر از ایجاد سازوکار حمایتی انجام شود، شوک قیمتی محتمل است.

یارانه نقدی و اصلاح نظام تجاری

در متن خبر به مشکلات رویه‌های تجاری نیز اشاره شده است:

• بلاتکلیفی واردکنندگان

• انباشت حدود ۴۰۰۰ تن کالا در گمرک

• نبود پیش‌بینی‌پذیری سیاست‌ها

اصلاح این وضعیت قرار است همزمان با اجرای یارانه نقدی انجام شود تا فشار بر قیمت کالاها کاهش یابد.

یارانه نقدی و تأمین مالی خارجی

دولت اعلام کرده به دنبال فاینانس و یوزانس خارجی برای تأمین کالا و سرمایه است. این اقدام می‌تواند:

• نیاز به ارز داخلی را کاهش دهد

• عرضه کالا را افزایش دهد

• از فشار تورمی بکاهد

یارانه نقدی و بازگشت ارز تراستی‌ها

طبق اظهارات قاسمی، میلیاردها دلار ارز در اختیار تراستی‌ها وجود دارد که قرار است از هفته آینده وارد کشور شود. این اقدام می‌تواند بازار ارز را آرام کرده و به ثبات قیمت‌ها کمک کند؛ ثباتی که شرط موفقیت سیاست یارانه نقدی است.

یارانه نقدی؛ جمع‌بندی نهایی

یارانه نقدی جدید با مدل اعتباری و انتخابی، تلاشی است برای اصلاح یک سیاست قدیمی با ابزارهای نوین. موفقیت آن منوط به چند عامل است:

• اجرای همزمان با حذف ارز ترجیحی

• ایجاد زیرساخت دیجیتال شفاف

• کنترل تورم

• اصلاح نظام توزیع و تجارت

• اعتماد عمومی به استمرار پرداخت‌ها

اگر این شروط رعایت شود، این طرح می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین اصلاحات معیشتی دهه اخیر باشد.

منبع:

خبرگزاری فارس — گفت‌وگوی ویژه خبری با محمد قاسمی، معاون سیاست‌گذاری اقتصادی سازمان برنامه و بودجه کشور