با نزدیک شدن به پایان سال ۱۴۰۴، موضوع افزایش حقوق کارگران و کارمندان یکی از داغ‌ترین و حساس‌ترین دغدغه‌های اقتصادی کشور است. هر ساله در ماه‌های پایانی، نگاه میلیون‌ها کارگر و کارمند به تصمیم‌های دولت و شورای عالی کار دوخته می‌شود تا مشخص شود حقوق پایه، حق مسکن، بن کارگری و سایر مزایا در سال بعد چه تغییری خواهند داشت؟

طبق گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌ها، از جمله خبرآنلاین، با ورود به نیمه دوم سال، کارفرمایان و صاحبان کسب‌وکار نیز نیاز دارند بودجه سال آینده را پیش‌بینی کنند. بنابراین دانستن حدود افزایش حقوق‌ها برای آنها نیز ضروری است.

مبنای قانونی افزایش حقوق در ایران چیست؟

ماده ۴۱ قانون کار (پایه تصمیم‌گیری شورای عالی کار)

طبق این ماده:

1. حداقل دستمزد باید حداقل با نرخ تورم رسمی اعلام‌شده توسط بانک مرکزی هماهنگ باشد.

2. مبلغ دستمزد باید هزینه‌های سبد معیشت یک خانوار کارگری را پوشش دهد.

یعنی:حقوق باید با قیمت‌های واقعی زندگی همخوانی داشته باشد نه فقط یک عدد ثابت روی کاغذ.

روند تصمیم‌گیری افزایش حقوق کارگران و کارمندان در سال ۱۴۰۵

مراحل تعیین حقوق و دستمزد ۱۴۰۵ — از بودجه تا تصویب نهایی

این پروسه در چهار مرحله انجام می‌شود:

 مرحله اول: اعلام سیگنال اولیه در لایحه بودجه ۱۴۰۵

در پاییز ۱۴۰۴، دولت درصد افزایش حقوق کارمندان دولتی را در لایحه بودجه تعیین و به مجلس ارائه می‌کند.

 نکته مهم:

اگرچه این عدد مستقیماً شامل کارگران نمی‌شود، اما اولین سیگنال رسمی برای مذاکرات شورای عالی کار است.

مرحله دوم: اعلام شاخص‌های اقتصادی

نهادهای رسمی، اعداد کلیدی را منتشر می‌کنند:

 نرخ تورم = حداقل درصد افزایش حقوق
 سبد معیشت = مبلغی که کارگران درخواست می‌کنند

 مرحله سوم: جلسات شورای عالی کار

جلسات بین سه گروه برگزار می‌شود:

1. نمایندگان کارگران

2. نمایندگان کارفرمایان

3. نماینده دولت

هر گروه حق رأی دارد و تصویب نهایی باید سه‌جانبه باشد.

 مرحله چهارم: تصویب و ابلاغ رسمی

در اسفندماه بخشنامه نهایی صادر می‌شود و از ابتدای فروردین ۱۴۰۵ لازم‌الاجرا است.

 عوامل تعیین‌کننده حقوق سال ۱۴۰۵

مهم‌ترین معیارهای افزایش حقوق سال آینده کدامند؟

 نرخ تورم رسمی و تورم انتظاری (ماده ۴۱ قانون کار)

اگر نرخ تورم مثلاً ۳۵٪ اعلام شود:

 حداقل حقوق باید حداقل ۳۵٪ افزایش یابد

سبد معیشت خانوار کارگری

این عدد نشان می‌دهد هزینه واقعی زندگی یک خانواده کارگری چند است.

 فاصله میان حقوق فعلی و سبد معیشت، هر سال بزرگ‌تر می‌شود.

توان پرداخت کارفرمایان

کارفرمایان استدلال می‌کنند:

• افزایش بیش از اندازه حقوق = افزایش قیمت تمام‌شده کالا

• افزایش هزینه‌ها = احتمال تعدیل نیرو

لایحه بودجه و افزایش حقوق کارمندان

اگر دولت حقوق کارمندان را مثلاً ۲۰٪ افزایش دهد، کارفرمایان تلاش می‌کنند افزایش حقوق کارگران را نیز به همین حدود محدود کنند.

 پیش‌بینی رقم افزایش حقوق سال ۱۴۰۵

سناریوهای افزایش حقوق در سال ۱۴۰۵ | عدد احتمالی چقدر است؟

سناریو اول: افزایش بالا (خوش‌بینانه)

این حالت زمانی رخ می‌دهد که:

• تورم رسمی بالا اعلام شود

• فشار اجتماعی برای جبران عقب‌ماندگی شدید قدرت خرید وجود داشته باشد

 قدرت خرید بالا می‌رود
 خطر جهش قیمت کالاها و تورم مجدد

سناریو دوم: افزایش متوسط (واقع‌بینانه) بیشترین احتمال

دلایل:

• تلاش دولت برای کنترل تورم

• نیاز کارگران به افزایش واقعی حقوق

این سناریو محتمل‌ترین عدد افزایش حقوق است.

سناریو سوم: افزایش محدود (محافظه‌کارانه)

این سناریو زمانی مطرح می‌شود که:

• اقتصاد در رکود عمیق باشد

• کارفرمایان توان پرداخت نداشته باشند

 قدرت خرید کاهش می‌یابد
 تعدیل نیرو کمتر می‌شود

افزایش حقوق مزایا در سال ۱۴۰۵ چقدر خواهد بود؟

حق مسکن، بن کارگری و حق اولاد چقدر افزایش می‌یابد؟

 اثرات افزایش حقوق بر اقتصاد و کسب‌وکارها

آیا افزایش حقوق کارگران باعث تورم می‌شود؟

افزایش حقوق همیشه به معنی افزایش تورم نیست.
اگر دستمزدها منصفانه افزایش یابد:

 قدرت خرید مردم افزایش پیدا می‌کند
 تقاضا و فروش کسب‌وکارها بالاتر می‌رود

افزایش حقوق برای اقتصاد چه فوایدی دارد؟

جمع‌بندی پایانی

با افزایش هزینه‌های معیشت، کارگران و کارمندان انتظار دارند در سال ۱۴۰۵:

• افزایش دستمزد واقعی باشد، نه صوری

• حقوق با هزینه زندگی هماهنگ شود

• مزایای جانبی نیز افزایش یابد

افزایش منطقی = بهبود معیشت + حفظ اشتغال + رشد اقتصادی

منابع

• خبرآنلاین

• مرکز آمار ایران 

• بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

• وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی